2014-07-24 15:12
1906-2014 Εκατόν Οκτώ Χρόνια Πολιτιστικής Παράδοσης-Δράσης και Προσφοράς
Η Χωριστή έχει μια σημαντική ιστορική και πολιτιστική παράδοση που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Η αδιάλειπτη παρουσία σημαντικών ιστορικών και λαογραφικών τεκμηρίων στην ελληνικότατη αυτή κοινότητα σε όλες τις ιστορικές περιόδους υπογραμμίζει τη συνέχεια και τη διαχρονικότητά της.
Η Χωριστή έχει μια σημαντική ιστορική και πολιτιστική παράδοση που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Η αδιάλειπτη παρουσία σημαντικών ιστορικών και λαογραφικών τεκμηρίων στην ελληνικότατη αυτή κοινότητα σε όλες τις ιστορικές περιόδους υπογραμμίζει τη συνέχεια και τη διαχρονικότητά της.
Δυστυχώς όμως -όπως συμβαίνει σχεδόν για όλες τις κοινότητες της ακριτικής και μαρτυρικής περιοχής μας- ελάχιστα στοιχεία σχετικά με την πλούσια ιστορική και πολιτιστική της παράδοση είδαν μέχρι τώρα το φως της δημοσιότητας.
Είναι ανάγκη επιτακτική, πριν αλλοτριωθούμε εντελώς από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το internet, τα κινητά τηλέφωνα και το διάχυτο πνεύμα της μηχανιστικής και χρησιμοθηρικής εποχής μας, να γίνει η καταγραφή της ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς, για να μπορούμε να αντλούμε δυνάμεις και εμπειρίες απ' αυτήν.
Είναι ανάγκη επιτακτική, πριν αλλοτριωθούμε εντελώς από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το internet, τα κινητά τηλέφωνα και το διάχυτο πνεύμα της μηχανιστικής και χρησιμοθηρικής εποχής μας, να γίνει η καταγραφή της ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς, για να μπορούμε να αντλούμε δυνάμεις και εμπειρίες απ' αυτήν.
Η Χωριστή βρίσκεται σε απόσταση πέντε περίπου χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Δράμας. Επιγραφές και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα τεκμηριώνουν την ύπαρξή της, ως «Δήμου», σε εποχή προγενέστερη της ρωμαϊκής. Σώζεται ανάγλυφος θρακικός ιππέας που σήμερα είναι εντοιχισμένος στο δυτικό τοίχο του περιβόλου του ναού Εισόδια της Θεοτόκου στη Χωριστή, αριστερά από την κεντρική είσοδο του προαυλίου με τα σκαλοπάτια. Από επιγραφή που συνόδευε το ανάγλυφο εικάζεται ότι η Χωριστή έφερε το όνομα Όχρα. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους ήταν πόλισμα των Φιλίππων. Σε κώδικα της μονής Εικοσιφοίνισσας του 12ου αιώνα αναφέρεται πλέον με την προσωνυμία Χωριστή, που έχει σχέση με το χείμαρρο που τη «χώριζε» σε δύο άνισα μέρη και συμφωνεί με την από παράδοση προσωνυμία Χωρίστιανη.
Με αυτό το όνομα παρέμεινε μέχρι το 1383, έτος που την κατέλαβαν οι Τούρκοι και την μετονόμασαν σε Τσατάλτζα από το πρόθεμα «τσατάλ» που σημαίνει δίχαλο.
Με αυτό το όνομα παρέμεινε μέχρι το 1383, έτος που την κατέλαβαν οι Τούρκοι και την μετονόμασαν σε Τσατάλτζα από το πρόθεμα «τσατάλ» που σημαίνει δίχαλο.
Από το 1383 μέχρι το 1913 που απελευθερώθηκε η Ανατολική Μακεδονία, πέρασαν πεντακόσια τριάντα (530) χρόνια τούρκικης σκλαβιάς μαζί με οκτώ μήνες πρώτης βουλγαρικής κατοχής και όχι μόνο τετρακόσια (400) χρόνια που συνηθίζουμε να λέμε, όπως ισχύει μόνο για τη νότια Ελλάδα.
Με το όνομα Τσατάλζα ή Τσιατάλτζια παρέμεινε ουσιαστικά μέχρι το 1927, οπότε με το Δ. της 1-4-1927 (Φ.Ε.Κ. 76/1927 Τ.Α.) μετονομάζεται πλέον οριστικά, με το προ της τουρκοκρατίας όνομά της, Χωριστή. Η Χωριστή είχε την τύχη να διασώσει από τις τρεις βουλγαρικές κατοχές (1912-13, 1916-18 και 1941-44) ένα σπάνιο χειρόγραφο βιβλίο 272 σελίδων.
Πρόκειται για τον Κώδικα της Ελληνικής Ορθοδόξου Κοινότητος Τσιατάλτζιας (1842-1916), που μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη θρησκευτική, εθνική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή στη Χωριστή από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Είναι η περίοδος που αρχίζει η συστηματική καλλιέργεια του καπνού, οπότε η ελληνικότατη Τσατάλτζα, ιδιαίτερα από τις αρχές του 20ου αιώνα με την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, γίνεται εθνικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής. Τη δράση της αυτή θα την πληρώσει με οχτακόσια (800) θύματα κατά τις τρεις βουλγαρικές κατοχές που θα ακολουθήσουν.
Ο Μακεδονικός Αγώνας και ο Εθνοιερομάρτυρας Μητροπολίτης Χρυσόστομος
Στις αρχές του 20ου αιώνα η διαμάχη μεταξύ των Εξαρχικών Βουλγάρων και των Ορθοδόξων Ελλήνων Πατριαρχικών στη σκλαβωμένη από τους Τούρκους Μακεδονία, βρίσκεται σε μεγάλη έξαρση. Η Ελλάδα μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897 με τους Τούρκους, αδυνατεί να βοηθήσει τους υπόδουλους Μακεδόνες.
Αντίθετα η Βουλγαρία στέλνει στη Μακεδονία πολλούς κομιτατζήδες και άφθονο χρήμα με σκοπό να εκ βουλγαρίσει την περιοχή.
Στη δύσκολη αυτή στιγμή, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης στέλνει ως μητροπολίτες σε καίριους νομούς της Μακεδονίας ό,τι το καλύτερο διαθέτει. Στη Δράμα έρχεται ο άριστος των αρίστων. Είναι ο Χρυσόστομος Καλαφάτης (1867-1922) που εκλέχτηκε μητροπολίτης Δράμας στις 23 Μαΐου 1902 σε ηλικία τριάντα πέντε ετών. Στη Δράμα έφτασε σιδηροδρομικώς από την Κωνσταντινούπολη την Κυριακή 21 Ιουλίου 1902. Χιλιάδες λαού τον υποδέχτηκαν στο σταθμό. Μετά την ενθρόνισή του, οι δημογέροντες της Τσατάλτζας κάλεσαν το νέο μητροπολίτη να επισκεφθεί την κωμόπολή τους, για την επίλυση ορισμένων κοινοτικών θεμάτων.
Από τον Κώδικα της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητος Τσατάλτζας πληροφορούμαστε, ότι ο Χρυσόστομος έφτασε στη Χωριστή την Πέμπτη 25 Ιουλίου 1902 πραγματοποιώντας την πρώτη επίσκεψή του εκτός Δράμας. Βρήκε ένα χωριό με πεντακόσιες ελληνικές οικογένειες, είκοσι μόνο τουρκικές και καμία βουλγαρική. Σύμφωνα με τα επίσημα οθωμανικά στοιχεία κανένα άλλο χωριό στον καζά της Δράμας δεν είχε τότε αυτή την πληθυσμιακή σύνθεση.
Σε συνεργασία με τους κατοίκους συνέταξε τον πρώτο κανονισμό που θα ίσχυε για όλη την περιφέρεια. Τις γενικές διατάξεις του κανονισμού κατέγραψε και επικύρωσε ιδιοχείρως στον Κώδικα της Χωριστής στις σελίδες 122-126. Την επομένη ίδρυσε τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα «Άγιος Γεώργιος» και μαζί με τους Χωριστιανούς έθεσε ως στόχο την ανέγερση Αναγνωστηρίου και νέας Εκκλησίας. Κατά το διάστημα της ποιμαντορίας του επισκέφτηκε δεκάδες φορές την Τσατάλτζα στους κατοίκους της οποίας έβρισκε ψυχωμένα παλικάρια για το Μακεδονικό Αγώνα. Εδώ ήταν η καρδιά του Αγώνα. Εδώ έβρισκε ο Χρυσόστομος παρηγοριά και ανάπαυση ψυχής. Εδώ νοσηλεύονταν και περιθάλπονταν οι αντάρτες Μακεδονομάχοι.
Η ίδρυση του πρώτου Μουσικοδραματικού Συλλόγου Χωριστής «Ο Απόλλων» το 1906
Πρόδρομος της «Αναγεννηθείσης Μακεδονίας» Χωριστής ήταν η Φιλόπτωχος Αδελφότης «Άγιος Γεώργιος» Τσατάλτζας. Ο φανερός στόχος της Αδελφότητος ήταν η ανέγερση του Αναγνωστηρίου και η βοή-θεια προς τους φτωχούς. Ο κρυφός όμως στόχος ήταν η ενίσχυση του Μακεδονικού Αγώνα και η ανέγερση περικαλλών κτιρίων που θα ανέβαζαν το κύρος των Χριστιανών. Μέσα σε τρία χρόνια (1903-1906) με γενναία συνεισφορά των κατοίκων, σε παράδες και σε οκάδες καπνού, το όνειρο έγινε πραγματικότητα και το Αναγνωστήριο ορθώθηκε δίπλα στη νέα εκκλησία που χτιζόταν συγχρόνως με αυτό. Οι επισκέπτες της εποχής το χαρακτήριζαν ως «μεγαλοπρεπές, κομψόν, πολυτελέστατον και ευπρεπές». Αναφέρεται, ότι δαπανήθηκαν για την κατασκευή του πάνω από 3.000 οθωμανικές λίρες εκτός από την προσφορά των Χωριστιανών σε προσωπική εργασία. Μεγάλη ήταν η οικονομική συμβολή του Χωριστιανού καπνέμπορου της Σμύρνης Στέργιου Μιχαηλίδη. Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την κατασκευή τόσο της Εκκλησίας όσο και του Αναγνωστηρίου είχε ο Αυστριακός αρχιτέκτονας Konrad von Vilas (Κόνραντ φον Βίλας). Ο ίδιος σχεδίασε και έκτισε και το καπνομάγαζο Τζήμου στη Χωριστή. Επίσης έκτισε στη Δράμα τον παραδοσιακό σιδηροδρομικό σταθμό (1894-95), καπνομάγαζα, την οικία του καπνέμπορου Α. Θ. Τζήμου (Ταξιαρχία) κ.α. Στο Δοξάτο το Δημοτικό Σχολείο και τις οικίες Ζιγκίλη και Βογιατζή, ενώ στην Καβάλα τις οικίες των καπνεμπόρων Φέσσα και Ιορδάνου.
Με την αποπεράτωση του Αναγνωστηρίου το 1906 ιδρύεται ο μουσικοδραματικός όμιλος ερασιτεχνών «Ο Απόλλων» που περιλαμβάνει φιλαρμονική, θεατρική ομάδα και γυμναστικό όμιλο. «Ο Απόλλων» Τσατάλτζας μετά τη ψήφιση του τουρκικού συντάγματος του 1908, εγκρίνεται από το οθωμανικό Πρωτοδικείο Δράμας.
Στη μεγάλη αίθουσα του άνω ορόφου του Αναγνωστηρίου συγκεντρώνονται οι κάτοικοι της Χωριστής για να συζητήσουν θέματα εκπαιδευτικά, εκκλησιαστικά, πολιτιστικά και κυρίως εθνικά.
Η αίθουσα διαθέτει αρκετά βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες της εποχής εκείνης. Στο διασωθέν βιβλίο της Φιλοπτώχου Αδελφότητος αναφέρονται οι συνδρομές που πλήρωνε η Αδελφότητα στις εφημερίδες: Φάρος, Πατρίς, Νεολόγος, Ταχυδρόμος, Σημαία και Μακεδονία.
Μέχρι την απελευθέρωση που πραγματοποιείται την 1η Ιουλίου 1913 η Φιλόπτωχος Αδελφότης και «Ο Απόλλων» συνεργάζονται αρμονικά με στόχο την πολιτιστική και εθνική εξύψωση της Χωριστής.
Η μετονομασία του «Απόλλωνα» σε Μουσικόδραματικό Σύλλογο Χωριστής «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία» το 1914
Μετά την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας η Φιλόπτωχος Αδελφότης «Ο Άγιος Γεώργιος» και ο σύλλογος «Ο Απόλλων» συγχωνεύονται και μετονομάζονται σε Μουσικοδραματικό Σύλλογο «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία», με έμβλημα το δικέφαλο αετό. Ο τίτλος είναι πολύ χαρακτηριστικός και συμβολίζει την αναγέννηση της Μακεδονίας ύστερα από 530 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς και 8 μηνών πρώτης βουλγαρικής (Οκτώβριος 1912-Ιούνιος 1913).
Το καταστατικό που υπογράφουν οι: Δημ. Βελένης, Φωτ. Παγώνης, Εμμ. Κατσιούλης, Πάνος Ματάκος, Μιχ. Δούης, Κ. Φιλίππου, εγκρίνεται, από το ελληνικό πλέον Πρωτοδικείο Δράμας, με την απόφαση 3/ 1915. Ήδη από την 1η Ιουλίου 1913, που μια διλοχία ελληνικού στρατού στρατοπέδευσε στην Τσατάλτζα, οι κάτοικοι της ύψωσαν τις ελληνικές σημαίες, ενώ κάθε Κυριακή η φιλαρμονική του Συλλόγου παιανίζει είτε στην πλατεία είτε στο Αναγνωστήριο, όπου τακτικά δίνονται χοροεσπερίδες και ανεβαίνουν διάφορα θεατρικά έργα. Η βιβλιοθήκη του Συλλόγου εμπλουτίζεται με πολλά βιβλία που στέλνονται από Αθήνα και Κωνσταντινούπολη.
Το καλοκαίρι του 1914 ξεσπά ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Ελλάδα κρατά ουδετερότητα. Η Τουρκία συμμαχεί με τη Γερμανία. Οι πρώτοι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη φτάνουν στην Ελλάδα. Στη Χωριστή έρχονται πρόσφυγες από το Κερμένι (οι Κερμενιώτιδες) και από τη Στράντζα (οι Στραντζαλήδες).
Τον Ιούλιο του 1915 διαδίδεται ότι οι δυνάμεις της Αντάντ (Γαλλία, Αγγλία, κ.α.) για να πάρουν με το μέρος τους τη Βουλγαρία της υπόσχονται να της παραχωρήσουν την Ανατολική Μακεδονία. Στο Αρχείο του Μουσικοδραματικού Συλλόγου υπάρχει πρόσκληση του Δήμου Δράμας, προς το Σύλλογο «η Αναγεννηθείσα Μακεδονία» Τσιατάλτζας, προκειμένου να συμμετάσχει η φιλαρμονική του στο πάνδημο συλλαλητήριο που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 26 Ιουλίου 1915 στη Δράμα «κατά της μελετωμένης έκ τίνων Ευρωπαϊκών Δυνάμενων παραχωρήσεως της Ανατολικής Μακεδονίας εις τους Βουλγάρους». Στο συλλαλητήριο αυτό συμμετείχε όχι μόνο η φιλαρμονική αλλά και όλος ο λαός της Χωριστής με τη διοίκηση του Συλλόγου.
Τελικά η Βουλγαρία προτίμησε το αντίθετο στρατόπεδο και στις 6 Σεπτεμβρίου 1915 υπέγραψε στρατιωτική σύμβαση με τη Γερμανία και την Αυστρία.
Στις 5 Οκτωβρίου 1915 αγγλογαλλικά στρατεύματα, με την ανοχή του Πρωθυπουργού Βενιζέλου που υποστήριζε την Αντάντ, αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια μέρα ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος, που υποστήριζε την ουδετερότητα της Ελλάδος, η οποία συνέφερε στη Γερμανία, διέλυσε τη Βουλή και έπαυε τον Βενιζέλο. Από την ημέρα εκείνη άρχιζε ο διχασμός, ο οποίος τελικά έφερε στις 6 Αυγούστου 1916 τα βουλγαρικά στρατεύματα στην Ανατολική Μακεδονία με την άδεια του βασιλιά, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε το κράτος της Θεσσαλονίκης με την Εθνική Άμυνα του Βενιζέλου.
Έτσι η διχασμένη πια Ελλάδα εγκατέλειψε την Ανατολική Μακεδονία στο έλεος των Βουλγάρων, μέχρι τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1918. Η δεύτερη αυτή Κατοχή είχε σαράντα χιλιάδες θύματα! Και όμως η ελληνική ιστορία σχεδόν αποσιωπά τα γεγονότα στην Ανατολική Μακεδονία, γιατί τόσο οι βασιλόφρονες όσο και οι βενιζελικοί ευθύνονται για αυτή την Κατοχή. Καμία επίσημη γιορτή, κανένα μνημείο για τα χιλιάδες θύματα.
Μόνο στη Χωριστή έχουμε καταγράψει ονομαστικά -σε σχετικό βιβλίο που εκδώσαμε- εξακόσια είκοσι τρία θύματα αυτή την περίοδο. Στις 20 Ιουλίου 1917 πεντακόσιοι Χωριστιανοί οδηγήθηκαν ως όμηροι στη Βουλγαρία, από τους οποίους ελάχιστοι επέστρεψαν, ενώ ο αρχικομιτατζής Τεοντόρ Πανίτσας έκαιγε όλα τα βιβλία του Συλλόγου στο προαύλιο του Αναγνωστηρίου και έστελνε τα μουσικά όργανα στη Βουλγαρία.
Η εποχή του μεσοπολέμου (1920-1940)
Τον Οκτώβριο του 1918 με το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου γίνεται η ανασύσταση του Συλλόγου. Αγοράζονται καινούρια μουσικά όργανα από την Ιταλία και καλούνται αρχιμουσικοί από τα Επτάνησα. Οι νέοι της Χωριστής σχεδόν όλοι εγγράφονται στο Μουσικοδραματικό Σύλλογο. Είναι η χρυσή εποχή του Συλλόγου. Δίνονται πολλές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, διοργανώνονται χοροεσπερίδες, διαλέξεις και άλλες εκδηλώσεις. Το διώροφο ιδιόκτητο κτίριο του Αναγνωστηρίου είναι μεγάλο πλεονέκτημα για έναν πολιτιστικό σύλλογο ιδιαίτερα την εποχή εκείνη.
Στη Χωριστή πνέει άνεμος ανανέωσης. Δημιουργούνται πολλές ορχήστρες με κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο. Οι πεντακόσιοι καπνεργάτες της Χωριστής που εργάζονται στη Δράμα και στη Καβάλα αλλάζουν τρόπο ζωής και σκέψης. Σιγά-σιγά ξεχνούν όλα τα γνήσια δημοτικά τραγούδια των παππούδων τους. Πολλοί μυούνται στον κομμουνισμό, που από το 1920 έρχεται και στην Ελλάδα, και διαδίδεται περισσότερο στα συνδικάτα των καπνεργατών. Οι πρόσφυγες Θρακιώτες και Πόντιοι που εγκαταστάθηκαν στη Χωριστή σύντομα γίνονται μέλη του Συλλόγου.
Η τρίτη βουλγαρική κατοχή 1941-1944
Την άνοιξη του 1941 ξανάρχονται οι Βούλγαροι στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Τα όργανα της φιλαρμονικής τώρα κρύβονται επιμελώς από τους Χωριστιανούς και ο Σύλλογος αδρανεί μέχρι την απελευθέρωση (Σεπτέμβριος 1944). Αντίσταση, εκτελέσεις, βασανιστήρια, διωγμοί, πείνα, ψώρα, ψείρα είναι τα κύρια γνωρίσματα της κατοχικής ζωής.
Στη Χωριστή, σε όλο το διάστημα της Κατοχής, ση-μειώθηκαν εκατόν εξήντα ένα θύματα. Χρειάστηκε να περάσουν 60 ολόκληρα χρόνια για να ανακηρυχτεί επιτέλους και η Χωριστή μαρτυρική κωμόπολη με το Π.Δ. 140/5-8-2005.
Η περίοδος Σεπτεμβρίου 1944 - Απριλίου 1967
Μετά την απελευθέρωση και για αρκετά χρόνια, η μοναδική φιλαρμονική στο νομό Δράμας ήταν αυτή της Χωριστής. Έδινε το «παρών» σε όλες τις εκδηλώσεις εντός και εκτός της Χωριστής. Επαναδραστηριοποιείται το θεατρικό τμήμα του Συλλόγου που ανεβάζει πολλά θεατρικά έργα. Την περίοδο αυτή δημιουργούνται χορευτικά τμήματα που αναβιώνουν χορούς μακεδονικούς, θρακιώτικους και ποντιακούς.
Κάθε χρόνο τις Αποκριές ντύνονται καρναβάλια, ενώ την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς μετά τον «τρανό χορό» που γίνεται στο προαύλιο του σχολείου, συνεχίζεται το γλέντι με χοροεσπερίδα στο Αναγνωστήριο του Συλλόγου. Την Καθαρά Δευτέρα διάφορα πεζά και άρματα γυρίζουν στις γειτονιές του χωριού και καταλήγουν μπροστά στο Σύλλογο, όπου διασκεδάζουν με τη φιλαρμονική και τις διάφορες ορχήστρες. Πρωταγωνιστές είναι δύο λαϊκοί τύποι της Χωριστής. Η Λένκω (Ελένη Παγωνίδου) και ο Γκόγκας (Γεώργιος Σαμαράς).
Στις 21 Απριλίου 1967 κηρύσσεται η δικτατορία των συνταγματαρχών η οποία με την προκήρυξη 5/67 του ΓΕΣ, διαλύει το Σύλλογο και δημεύει την κινητή και ακίνητη περιουσία του
Από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα η φιλαρμονική του Συλλόγου είναι συνυφασμένη με τη θρησκευτική, εθνική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Χωριστής. Είναι το «αηδόνι» της κωμόπολης που εκφράζει μουσικά τις χαρές και τις πίκρες των κατοίκων της. Το Αναγνωστήριο επίσης είναι η «καρδιά» της Χωριστής. Χωρίς αυτά τα δύο η Χωριστή δεν έχει ψυχή. Οι κάτοικοί της διαμαρτύρονται για την άδικη αυτή απόφαση. Τελικά η φιλαρμονική μεταβιβάζεται, ύστερα από αρκετό καιρό, στη διορισμένη από τη Χούντα κοινοτική αρχή ενώ ισχύει η διάλυση του Συλλόγου.
Η επανίδρυση του Συλλόγου 1976-2006
Μετά την πτώση της δικτατορίας 27 Χωριστιανοί ζητούν με αίτησή τους, την επανίδρυση του Συλλόγου και την απόδοση της δεσμευμένης κινητής και ακίνητης περιουσίας του. Με την απόφαση 1/1976 του Πρωτοδικείου Δράμας επανιδρύεται ο Μουσικοδραματικός Σύλλογος Χωριστής «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία». Εγγράφονται 500 νέα μέλη. Δημιουργείται η ιστορική ορχήστρα «Γαλάζια Περιστέρα». Ιδρύονται τμήματα χορευτικά, θεατρικά και δανειστική βιβλιοθήκη που εμπλουτίζεται με αγορές και δωρεές πολλών βιβλίων. Ενισχύεται ο Σύλλογος οικονομικά από κοινοτικές, κρατικές και δημοτικές επιχορηγήσεις, καθώς και από πολλές προσφορές μελών και άλλων ιδιωτών. Το καρναβάλι της Χωριστής από παραδοσιακό γίνεται δυστυχώς φολκλορικό...
Με την με αριθμό 34279/16-2-2000 συμβολαιογραφική πράξη ο Στέργιος Σαπουντζής του Νικολάου δωρίζει στο Σύλλογο τη διώροφη παραδοσιακή οικία του, κατασκευής του 1900, διακοσίων τετραγωνικών μέτρων, κτισμένη στη Χωριστή σε οικόπεδο 336 τετραγωνικών μέτρων. Στις αρχές Φεβρουαρίου 2006 η διοίκηση του Συλλόγου κατεδαφίζει την οικία, με σκοπό να δημιουργήσει έναν παραδοσιακό χώρο πολλαπλής χρήσης.
Για τους Χωριστιανούς ο Μουσικοδραματικός Σύλλογος ήταν και είναι ένα σχολείο λαϊκής επιμόρφωσης. Ένα πολιτιστικό θερμοκήπιοΥποχρέωση της κάθε διοίκησης του Συλλόγου είναι να περιποιείται αυτό το θερμοκήπιο και να το προφυλάσσει από τις διάφορες «αρρώστιες» της εποχής μας, ώστε οι καρποί του να είναι άφθονοι, γλυκείς και ανθεκτικοί στο χρόνο. Χάρη στην αγάπη των Χωριστιανών κατόρθωσε ο Σύλλογος να περάσει μέσα από συμπληγάδες πέτρες και να επιβιώσει μέχρι σήμερα δημιουργώντας μια εκατοντάχρονη ιστορία !
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tsagounews.com/news/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B4%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%8D%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CF%87%CF%89%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82-/
Με το όνομα Τσατάλζα ή Τσιατάλτζια παρέμεινε ουσιαστικά μέχρι το 1927, οπότε με το Δ. της 1-4-1927 (Φ.Ε.Κ. 76/1927 Τ.Α.) μετονομάζεται πλέον οριστικά, με το προ της τουρκοκρατίας όνομά της, Χωριστή. Η Χωριστή είχε την τύχη να διασώσει από τις τρεις βουλγαρικές κατοχές (1912-13, 1916-18 και 1941-44) ένα σπάνιο χειρόγραφο βιβλίο 272 σελίδων.
Πρόκειται για τον Κώδικα της Ελληνικής Ορθοδόξου Κοινότητος Τσιατάλτζιας (1842-1916), που μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη θρησκευτική, εθνική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή στη Χωριστή από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Είναι η περίοδος που αρχίζει η συστηματική καλλιέργεια του καπνού, οπότε η ελληνικότατη Τσατάλτζα, ιδιαίτερα από τις αρχές του 20ου αιώνα με την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, γίνεται εθνικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής. Τη δράση της αυτή θα την πληρώσει με οχτακόσια (800) θύματα κατά τις τρεις βουλγαρικές κατοχές που θα ακολουθήσουν.
Ο Μακεδονικός Αγώνας και ο Εθνοιερομάρτυρας Μητροπολίτης Χρυσόστομος
Στις αρχές του 20ου αιώνα η διαμάχη μεταξύ των Εξαρχικών Βουλγάρων και των Ορθοδόξων Ελλήνων Πατριαρχικών στη σκλαβωμένη από τους Τούρκους Μακεδονία, βρίσκεται σε μεγάλη έξαρση. Η Ελλάδα μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897 με τους Τούρκους, αδυνατεί να βοηθήσει τους υπόδουλους Μακεδόνες.
Αντίθετα η Βουλγαρία στέλνει στη Μακεδονία πολλούς κομιτατζήδες και άφθονο χρήμα με σκοπό να εκ βουλγαρίσει την περιοχή.
Στη δύσκολη αυτή στιγμή, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης στέλνει ως μητροπολίτες σε καίριους νομούς της Μακεδονίας ό,τι το καλύτερο διαθέτει. Στη Δράμα έρχεται ο άριστος των αρίστων. Είναι ο Χρυσόστομος Καλαφάτης (1867-1922) που εκλέχτηκε μητροπολίτης Δράμας στις 23 Μαΐου 1902 σε ηλικία τριάντα πέντε ετών. Στη Δράμα έφτασε σιδηροδρομικώς από την Κωνσταντινούπολη την Κυριακή 21 Ιουλίου 1902. Χιλιάδες λαού τον υποδέχτηκαν στο σταθμό. Μετά την ενθρόνισή του, οι δημογέροντες της Τσατάλτζας κάλεσαν το νέο μητροπολίτη να επισκεφθεί την κωμόπολή τους, για την επίλυση ορισμένων κοινοτικών θεμάτων.
Από τον Κώδικα της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητος Τσατάλτζας πληροφορούμαστε, ότι ο Χρυσόστομος έφτασε στη Χωριστή την Πέμπτη 25 Ιουλίου 1902 πραγματοποιώντας την πρώτη επίσκεψή του εκτός Δράμας. Βρήκε ένα χωριό με πεντακόσιες ελληνικές οικογένειες, είκοσι μόνο τουρκικές και καμία βουλγαρική. Σύμφωνα με τα επίσημα οθωμανικά στοιχεία κανένα άλλο χωριό στον καζά της Δράμας δεν είχε τότε αυτή την πληθυσμιακή σύνθεση.
Σε συνεργασία με τους κατοίκους συνέταξε τον πρώτο κανονισμό που θα ίσχυε για όλη την περιφέρεια. Τις γενικές διατάξεις του κανονισμού κατέγραψε και επικύρωσε ιδιοχείρως στον Κώδικα της Χωριστής στις σελίδες 122-126. Την επομένη ίδρυσε τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα «Άγιος Γεώργιος» και μαζί με τους Χωριστιανούς έθεσε ως στόχο την ανέγερση Αναγνωστηρίου και νέας Εκκλησίας. Κατά το διάστημα της ποιμαντορίας του επισκέφτηκε δεκάδες φορές την Τσατάλτζα στους κατοίκους της οποίας έβρισκε ψυχωμένα παλικάρια για το Μακεδονικό Αγώνα. Εδώ ήταν η καρδιά του Αγώνα. Εδώ έβρισκε ο Χρυσόστομος παρηγοριά και ανάπαυση ψυχής. Εδώ νοσηλεύονταν και περιθάλπονταν οι αντάρτες Μακεδονομάχοι.
Η ίδρυση του πρώτου Μουσικοδραματικού Συλλόγου Χωριστής «Ο Απόλλων» το 1906
Πρόδρομος της «Αναγεννηθείσης Μακεδονίας» Χωριστής ήταν η Φιλόπτωχος Αδελφότης «Άγιος Γεώργιος» Τσατάλτζας. Ο φανερός στόχος της Αδελφότητος ήταν η ανέγερση του Αναγνωστηρίου και η βοή-θεια προς τους φτωχούς. Ο κρυφός όμως στόχος ήταν η ενίσχυση του Μακεδονικού Αγώνα και η ανέγερση περικαλλών κτιρίων που θα ανέβαζαν το κύρος των Χριστιανών. Μέσα σε τρία χρόνια (1903-1906) με γενναία συνεισφορά των κατοίκων, σε παράδες και σε οκάδες καπνού, το όνειρο έγινε πραγματικότητα και το Αναγνωστήριο ορθώθηκε δίπλα στη νέα εκκλησία που χτιζόταν συγχρόνως με αυτό. Οι επισκέπτες της εποχής το χαρακτήριζαν ως «μεγαλοπρεπές, κομψόν, πολυτελέστατον και ευπρεπές». Αναφέρεται, ότι δαπανήθηκαν για την κατασκευή του πάνω από 3.000 οθωμανικές λίρες εκτός από την προσφορά των Χωριστιανών σε προσωπική εργασία. Μεγάλη ήταν η οικονομική συμβολή του Χωριστιανού καπνέμπορου της Σμύρνης Στέργιου Μιχαηλίδη. Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την κατασκευή τόσο της Εκκλησίας όσο και του Αναγνωστηρίου είχε ο Αυστριακός αρχιτέκτονας Konrad von Vilas (Κόνραντ φον Βίλας). Ο ίδιος σχεδίασε και έκτισε και το καπνομάγαζο Τζήμου στη Χωριστή. Επίσης έκτισε στη Δράμα τον παραδοσιακό σιδηροδρομικό σταθμό (1894-95), καπνομάγαζα, την οικία του καπνέμπορου Α. Θ. Τζήμου (Ταξιαρχία) κ.α. Στο Δοξάτο το Δημοτικό Σχολείο και τις οικίες Ζιγκίλη και Βογιατζή, ενώ στην Καβάλα τις οικίες των καπνεμπόρων Φέσσα και Ιορδάνου.
Με την αποπεράτωση του Αναγνωστηρίου το 1906 ιδρύεται ο μουσικοδραματικός όμιλος ερασιτεχνών «Ο Απόλλων» που περιλαμβάνει φιλαρμονική, θεατρική ομάδα και γυμναστικό όμιλο. «Ο Απόλλων» Τσατάλτζας μετά τη ψήφιση του τουρκικού συντάγματος του 1908, εγκρίνεται από το οθωμανικό Πρωτοδικείο Δράμας.
Στη μεγάλη αίθουσα του άνω ορόφου του Αναγνωστηρίου συγκεντρώνονται οι κάτοικοι της Χωριστής για να συζητήσουν θέματα εκπαιδευτικά, εκκλησιαστικά, πολιτιστικά και κυρίως εθνικά.
Η αίθουσα διαθέτει αρκετά βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες της εποχής εκείνης. Στο διασωθέν βιβλίο της Φιλοπτώχου Αδελφότητος αναφέρονται οι συνδρομές που πλήρωνε η Αδελφότητα στις εφημερίδες: Φάρος, Πατρίς, Νεολόγος, Ταχυδρόμος, Σημαία και Μακεδονία.
Μέχρι την απελευθέρωση που πραγματοποιείται την 1η Ιουλίου 1913 η Φιλόπτωχος Αδελφότης και «Ο Απόλλων» συνεργάζονται αρμονικά με στόχο την πολιτιστική και εθνική εξύψωση της Χωριστής.
Η μετονομασία του «Απόλλωνα» σε Μουσικόδραματικό Σύλλογο Χωριστής «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία» το 1914
Μετά την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας η Φιλόπτωχος Αδελφότης «Ο Άγιος Γεώργιος» και ο σύλλογος «Ο Απόλλων» συγχωνεύονται και μετονομάζονται σε Μουσικοδραματικό Σύλλογο «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία», με έμβλημα το δικέφαλο αετό. Ο τίτλος είναι πολύ χαρακτηριστικός και συμβολίζει την αναγέννηση της Μακεδονίας ύστερα από 530 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς και 8 μηνών πρώτης βουλγαρικής (Οκτώβριος 1912-Ιούνιος 1913).
Το καταστατικό που υπογράφουν οι: Δημ. Βελένης, Φωτ. Παγώνης, Εμμ. Κατσιούλης, Πάνος Ματάκος, Μιχ. Δούης, Κ. Φιλίππου, εγκρίνεται, από το ελληνικό πλέον Πρωτοδικείο Δράμας, με την απόφαση 3/ 1915. Ήδη από την 1η Ιουλίου 1913, που μια διλοχία ελληνικού στρατού στρατοπέδευσε στην Τσατάλτζα, οι κάτοικοι της ύψωσαν τις ελληνικές σημαίες, ενώ κάθε Κυριακή η φιλαρμονική του Συλλόγου παιανίζει είτε στην πλατεία είτε στο Αναγνωστήριο, όπου τακτικά δίνονται χοροεσπερίδες και ανεβαίνουν διάφορα θεατρικά έργα. Η βιβλιοθήκη του Συλλόγου εμπλουτίζεται με πολλά βιβλία που στέλνονται από Αθήνα και Κωνσταντινούπολη.
Το καλοκαίρι του 1914 ξεσπά ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Ελλάδα κρατά ουδετερότητα. Η Τουρκία συμμαχεί με τη Γερμανία. Οι πρώτοι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη φτάνουν στην Ελλάδα. Στη Χωριστή έρχονται πρόσφυγες από το Κερμένι (οι Κερμενιώτιδες) και από τη Στράντζα (οι Στραντζαλήδες).
Τον Ιούλιο του 1915 διαδίδεται ότι οι δυνάμεις της Αντάντ (Γαλλία, Αγγλία, κ.α.) για να πάρουν με το μέρος τους τη Βουλγαρία της υπόσχονται να της παραχωρήσουν την Ανατολική Μακεδονία. Στο Αρχείο του Μουσικοδραματικού Συλλόγου υπάρχει πρόσκληση του Δήμου Δράμας, προς το Σύλλογο «η Αναγεννηθείσα Μακεδονία» Τσιατάλτζας, προκειμένου να συμμετάσχει η φιλαρμονική του στο πάνδημο συλλαλητήριο που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 26 Ιουλίου 1915 στη Δράμα «κατά της μελετωμένης έκ τίνων Ευρωπαϊκών Δυνάμενων παραχωρήσεως της Ανατολικής Μακεδονίας εις τους Βουλγάρους». Στο συλλαλητήριο αυτό συμμετείχε όχι μόνο η φιλαρμονική αλλά και όλος ο λαός της Χωριστής με τη διοίκηση του Συλλόγου.
Τελικά η Βουλγαρία προτίμησε το αντίθετο στρατόπεδο και στις 6 Σεπτεμβρίου 1915 υπέγραψε στρατιωτική σύμβαση με τη Γερμανία και την Αυστρία.
Στις 5 Οκτωβρίου 1915 αγγλογαλλικά στρατεύματα, με την ανοχή του Πρωθυπουργού Βενιζέλου που υποστήριζε την Αντάντ, αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια μέρα ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος, που υποστήριζε την ουδετερότητα της Ελλάδος, η οποία συνέφερε στη Γερμανία, διέλυσε τη Βουλή και έπαυε τον Βενιζέλο. Από την ημέρα εκείνη άρχιζε ο διχασμός, ο οποίος τελικά έφερε στις 6 Αυγούστου 1916 τα βουλγαρικά στρατεύματα στην Ανατολική Μακεδονία με την άδεια του βασιλιά, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε το κράτος της Θεσσαλονίκης με την Εθνική Άμυνα του Βενιζέλου.
Έτσι η διχασμένη πια Ελλάδα εγκατέλειψε την Ανατολική Μακεδονία στο έλεος των Βουλγάρων, μέχρι τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1918. Η δεύτερη αυτή Κατοχή είχε σαράντα χιλιάδες θύματα! Και όμως η ελληνική ιστορία σχεδόν αποσιωπά τα γεγονότα στην Ανατολική Μακεδονία, γιατί τόσο οι βασιλόφρονες όσο και οι βενιζελικοί ευθύνονται για αυτή την Κατοχή. Καμία επίσημη γιορτή, κανένα μνημείο για τα χιλιάδες θύματα.
Μόνο στη Χωριστή έχουμε καταγράψει ονομαστικά -σε σχετικό βιβλίο που εκδώσαμε- εξακόσια είκοσι τρία θύματα αυτή την περίοδο. Στις 20 Ιουλίου 1917 πεντακόσιοι Χωριστιανοί οδηγήθηκαν ως όμηροι στη Βουλγαρία, από τους οποίους ελάχιστοι επέστρεψαν, ενώ ο αρχικομιτατζής Τεοντόρ Πανίτσας έκαιγε όλα τα βιβλία του Συλλόγου στο προαύλιο του Αναγνωστηρίου και έστελνε τα μουσικά όργανα στη Βουλγαρία.
Η εποχή του μεσοπολέμου (1920-1940)
Τον Οκτώβριο του 1918 με το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου γίνεται η ανασύσταση του Συλλόγου. Αγοράζονται καινούρια μουσικά όργανα από την Ιταλία και καλούνται αρχιμουσικοί από τα Επτάνησα. Οι νέοι της Χωριστής σχεδόν όλοι εγγράφονται στο Μουσικοδραματικό Σύλλογο. Είναι η χρυσή εποχή του Συλλόγου. Δίνονται πολλές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, διοργανώνονται χοροεσπερίδες, διαλέξεις και άλλες εκδηλώσεις. Το διώροφο ιδιόκτητο κτίριο του Αναγνωστηρίου είναι μεγάλο πλεονέκτημα για έναν πολιτιστικό σύλλογο ιδιαίτερα την εποχή εκείνη.
Στη Χωριστή πνέει άνεμος ανανέωσης. Δημιουργούνται πολλές ορχήστρες με κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο. Οι πεντακόσιοι καπνεργάτες της Χωριστής που εργάζονται στη Δράμα και στη Καβάλα αλλάζουν τρόπο ζωής και σκέψης. Σιγά-σιγά ξεχνούν όλα τα γνήσια δημοτικά τραγούδια των παππούδων τους. Πολλοί μυούνται στον κομμουνισμό, που από το 1920 έρχεται και στην Ελλάδα, και διαδίδεται περισσότερο στα συνδικάτα των καπνεργατών. Οι πρόσφυγες Θρακιώτες και Πόντιοι που εγκαταστάθηκαν στη Χωριστή σύντομα γίνονται μέλη του Συλλόγου.
Η τρίτη βουλγαρική κατοχή 1941-1944
Την άνοιξη του 1941 ξανάρχονται οι Βούλγαροι στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Τα όργανα της φιλαρμονικής τώρα κρύβονται επιμελώς από τους Χωριστιανούς και ο Σύλλογος αδρανεί μέχρι την απελευθέρωση (Σεπτέμβριος 1944). Αντίσταση, εκτελέσεις, βασανιστήρια, διωγμοί, πείνα, ψώρα, ψείρα είναι τα κύρια γνωρίσματα της κατοχικής ζωής.
Στη Χωριστή, σε όλο το διάστημα της Κατοχής, ση-μειώθηκαν εκατόν εξήντα ένα θύματα. Χρειάστηκε να περάσουν 60 ολόκληρα χρόνια για να ανακηρυχτεί επιτέλους και η Χωριστή μαρτυρική κωμόπολη με το Π.Δ. 140/5-8-2005.
Η περίοδος Σεπτεμβρίου 1944 - Απριλίου 1967
Μετά την απελευθέρωση και για αρκετά χρόνια, η μοναδική φιλαρμονική στο νομό Δράμας ήταν αυτή της Χωριστής. Έδινε το «παρών» σε όλες τις εκδηλώσεις εντός και εκτός της Χωριστής. Επαναδραστηριοποιείται το θεατρικό τμήμα του Συλλόγου που ανεβάζει πολλά θεατρικά έργα. Την περίοδο αυτή δημιουργούνται χορευτικά τμήματα που αναβιώνουν χορούς μακεδονικούς, θρακιώτικους και ποντιακούς.
Κάθε χρόνο τις Αποκριές ντύνονται καρναβάλια, ενώ την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς μετά τον «τρανό χορό» που γίνεται στο προαύλιο του σχολείου, συνεχίζεται το γλέντι με χοροεσπερίδα στο Αναγνωστήριο του Συλλόγου. Την Καθαρά Δευτέρα διάφορα πεζά και άρματα γυρίζουν στις γειτονιές του χωριού και καταλήγουν μπροστά στο Σύλλογο, όπου διασκεδάζουν με τη φιλαρμονική και τις διάφορες ορχήστρες. Πρωταγωνιστές είναι δύο λαϊκοί τύποι της Χωριστής. Η Λένκω (Ελένη Παγωνίδου) και ο Γκόγκας (Γεώργιος Σαμαράς).
Στις 21 Απριλίου 1967 κηρύσσεται η δικτατορία των συνταγματαρχών η οποία με την προκήρυξη 5/67 του ΓΕΣ, διαλύει το Σύλλογο και δημεύει την κινητή και ακίνητη περιουσία του
Από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα η φιλαρμονική του Συλλόγου είναι συνυφασμένη με τη θρησκευτική, εθνική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Χωριστής. Είναι το «αηδόνι» της κωμόπολης που εκφράζει μουσικά τις χαρές και τις πίκρες των κατοίκων της. Το Αναγνωστήριο επίσης είναι η «καρδιά» της Χωριστής. Χωρίς αυτά τα δύο η Χωριστή δεν έχει ψυχή. Οι κάτοικοί της διαμαρτύρονται για την άδικη αυτή απόφαση. Τελικά η φιλαρμονική μεταβιβάζεται, ύστερα από αρκετό καιρό, στη διορισμένη από τη Χούντα κοινοτική αρχή ενώ ισχύει η διάλυση του Συλλόγου.
Η επανίδρυση του Συλλόγου 1976-2006
Μετά την πτώση της δικτατορίας 27 Χωριστιανοί ζητούν με αίτησή τους, την επανίδρυση του Συλλόγου και την απόδοση της δεσμευμένης κινητής και ακίνητης περιουσίας του. Με την απόφαση 1/1976 του Πρωτοδικείου Δράμας επανιδρύεται ο Μουσικοδραματικός Σύλλογος Χωριστής «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία». Εγγράφονται 500 νέα μέλη. Δημιουργείται η ιστορική ορχήστρα «Γαλάζια Περιστέρα». Ιδρύονται τμήματα χορευτικά, θεατρικά και δανειστική βιβλιοθήκη που εμπλουτίζεται με αγορές και δωρεές πολλών βιβλίων. Ενισχύεται ο Σύλλογος οικονομικά από κοινοτικές, κρατικές και δημοτικές επιχορηγήσεις, καθώς και από πολλές προσφορές μελών και άλλων ιδιωτών. Το καρναβάλι της Χωριστής από παραδοσιακό γίνεται δυστυχώς φολκλορικό...
Με την με αριθμό 34279/16-2-2000 συμβολαιογραφική πράξη ο Στέργιος Σαπουντζής του Νικολάου δωρίζει στο Σύλλογο τη διώροφη παραδοσιακή οικία του, κατασκευής του 1900, διακοσίων τετραγωνικών μέτρων, κτισμένη στη Χωριστή σε οικόπεδο 336 τετραγωνικών μέτρων. Στις αρχές Φεβρουαρίου 2006 η διοίκηση του Συλλόγου κατεδαφίζει την οικία, με σκοπό να δημιουργήσει έναν παραδοσιακό χώρο πολλαπλής χρήσης.
Για τους Χωριστιανούς ο Μουσικοδραματικός Σύλλογος ήταν και είναι ένα σχολείο λαϊκής επιμόρφωσης. Ένα πολιτιστικό θερμοκήπιοΥποχρέωση της κάθε διοίκησης του Συλλόγου είναι να περιποιείται αυτό το θερμοκήπιο και να το προφυλάσσει από τις διάφορες «αρρώστιες» της εποχής μας, ώστε οι καρποί του να είναι άφθονοι, γλυκείς και ανθεκτικοί στο χρόνο. Χάρη στην αγάπη των Χωριστιανών κατόρθωσε ο Σύλλογος να περάσει μέσα από συμπληγάδες πέτρες και να επιβιώσει μέχρι σήμερα δημιουργώντας μια εκατοντάχρονη ιστορία !
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tsagounews.com/news/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B4%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%8D%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CF%87%CF%89%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82-/
