Απρίλιος-Μάϊος του 1827.Η Επανάσταση πνέει τα λοίσθια.Ο Ιμπραήμ με τους αράπηδες έχει διαλύσει τους πάντες και τα πάντα.Όμως όχι μόνος του.Η ηλιθιότης των περισσοτέρων από τους οπλαρχηγούς που νόμιζαν τον εαυτό τους ως τον αδιαφιλονίκητο τάχα αρχηγό της Ελλάδας,είχε προκαλέσει τον εμφύλιο σπαραγμό.
Μόνος ο Κολοκοτρώνης στην Πελοπόννησο,προσπαθούσε να κρατήσει τα προσχήματα και την Επανάσταση στη ζωή!
Αφού τον προηγούμενο χρόνο ο Ιμπραήμ είχε δηώσει και κατακάψει σχεδόν όλη την Πελοπόννησο,την άνοιξη του 1827...Ας αφήσουμε όμως τον Παπαρρηγόπουλο να μας πει τη συνέχεια:
 
[...Και επελθόντος του έαρος,1827,εξώρμησε πάλιν,κατά Απρίλιον,επί την δυτικήν Πελοπόννησον.Αλλά τότε μετέβαλεν επί τινα χρόνον σύστημα.Αντί να εκδηοί ανηλεώς την χώραν,ήρχισε να περιποιήται οπωσούν τους κατοίκους,να φείδηται των σπαρτών,να πληρώνη όσα προς χρήσιν του στρατού ελάμβανεν.Εάν αναλογισθώμεν,ότι πεσόντος τότε του Καραϊσκάκη,εφάνη εκλιπούσα πάσα ελπίς,και ότι τρίτον ήδη έτος οι άνθρωποι αυτοί έπασχον όσα η κάλαμος δεν δύναται να περιγράψη,δεν θέλομεν απορήσει,ότι ουκ ολίγοι εν τη απογνώσει αυτών ήρχισαν να υποτάσσωνται,δελεαζόμενοι υπό των επιεικών του δορικτήτορος τρόπων.Η στιγμή υπήρξε κρίσιμος,διότι το μόλυσμα διαδιδόμενον από των δυτικών εις τας ανατολικάς επαρχίας,ηδύνατο να καταφέρη πληγήν καιρίαν εις την και άλλως πνέουσαν τα λοίσθια επανάστασιν.Τότε ο Κολοκοτρώνης προσήνεγκε τελευταίαν και μεγάλην εις την Ελλάδα εκδούλευσιν.Αδυσώπητος εξεγερθείς κατά της προδοσίας,διέταξε να δράξωσι τα όπλα πάντες από 15 μέχρις 60 ετών,ηπείλησε δια πυρός και σιδήρου τους υποτασσομένους και βαρύν κατήνεγκε τον πέλεκυν της εθνικής δικαιοσύνης κατά του επισημοτέρου εξ αυτών,του Ηλείου Νενέκου.Δεν ήτο εν τούτοις αιμοβόρος ο ανήρ' και όταν είς των γενναίων αυτού υπασπιστών,ο καπετάν Βασίλης ο Αλωνιστιώτης,τον παρετήρησεν ότι ο Νενέκος δεν ήτο μόνος,αλλά και άλλοι ήσαν άξιοι της αυτής τιμωρίας,ο Κολοκοτρώνης απεκρίθη,ότι δεν υπήρχον περί τούτων αποχρώσαι αποδείξεις.Επιμένοντος δε του υπασπιστού,"καϋμένε Βασίλη,τον είπε,Τούρκος είσαι," και έκτοτε διετέλεσεν επιλεγόμενος Τουρκοβασίλης ο Αλωνιστιώτης εκείνος μαχητής.]
Παπαρρηγόπουλος,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ,βιβλίον δέκατον πέμπτον,σελ.242,εκδόσεις ΓΑΛΑΞΙΑ-ΕΡΜΕΙΑΣ. 

Ομολογώ ότι,μέχρι τώρα ενώ άκουγα να λένε τους προδότες "Νενέκους",δεν είχα υπόψιν μου το παραπάνω ιστορικό γεγονός!
Ομολογώ,πάλι,ότι ντρέπομαι ως Ηλείος για τους προδότες που παρήγαγε ο τόπος που γεννήθηκα.Καυχιόμουν μέχρι τώρα για την πρώτη αιματηρή μάχη,έστω και χαμένη,που έγινε στις 10 Μαίου του 1821 στα αμπέλια της κοιλάδας του ποταμού Ενιππέα,κοντά στο χωριό Λαντζόϊ,μεταξύ των Τουρκαλβανών του Λάλα από τη μία και 100 περίπου παλλικαριών από τον Πύργο και τα περίχωρα με αρχηγό τον Βιλαέτη,τον Πυργιώτη που με τον ενθουσιασμό του,αλλά χωρίς καμία εμπειρία πολεμική,προκάλεσε τους τρομοκράτες Τουρκαλβανούς που διαφέντευαν όλη τη δυτική Πελοπόννησο,αυτά τα αιμοσταγή τέρατα που έσφαζαν μέχρι και τις γάτες,σε μάχη.Δεν υπήρχε πιο εύκολος αντίπαλος για τα λυσσασμένα τσακάλια τους Τουρκαλβανούς,που θεώρησαν προσβολή το σήκωμα του κεφαλιού από τους Έλληνες.Περικύκλωσαν τα παλλικάρια μας μέσα στα κλήματα και τα κατέσφαξαν μέχρις ενός!Τιμή και δόξα στους δεύτερους αυτούς "300" της Ελλάδας!
Ήταν αυτή η θυσία των 100 του Βιλαέτη του Πυργιώτη,που έδωσε πνοή και πίστη στους Έλληνες ότι μπορούν και πρέπει να ξεσηκωθούν!Ήταν το αίμα που χύθηκε με τιμή για της Πατρίδος την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,που έκανε κάθε νέο και γέρο σε όλη την Πελοπόννησο να ξαναθυμηθεί τους 300 του Λεωνίδα και να αγριέψει!Να φέρει στη μνήμη τους όσα μεγάλα τους σιγοψιθύριζαν στα όνειρά τους,ο Λεωνίδας,ο Κυναίγειρος,ο Αισχύλος,ο Μιλτιάδης,ο Θεμιστοκλής,ο Αλέξανδρος...
Και ήταν νωπά μάλιστα όλα αυτά,ειδικά στην Ηλεία,που ένας δάσκαλος,ο Κρεστενίτης,μάθαινε στα παιδιά μερικά χρόνια πριν ξεσπάσει η Επανάσταση,την ΙΣΤΟΡΙΑ προ Βυζαντινής εποχής,δίνοντας ο ίδιος το παράδειγμα αλλάζοντας το όνομά του σε Λυκούργος!

Διαβάζουμε από το βιβλίο του Στυλ. Μιχόπουλου,"ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΚΛΗΡΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ",εκδόσεις ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ: 
[...Ο Ν.Σπηλιάδης περιγράφει όσα είχαν συμβή,λίγα χρόνια πριν από την εθνεγερσία του 1821,σχετικώς με τα αρχαιοελληνικά ονόματα.
"Είναι παράδοξον η μανία,ήτις εκυρίευσεν εις τους Έλληνας,του να δίδωσιν εις εαυτούς και εις τα παιδιά των τα ονόματα των προπατόρων μας.Εις τον Πύργον ο Λυκούργος Κρεστενίτης,διδάσκων τα γράμματα προ της επαναστάσεως,αφού έδωκεν εις τον εαυτόν του το όνομα του αθανάτου νομοθέτου των Σπαρτιατών,έδωκε και εις τους μαθητάς του όλα τα ονόματα των μεγάλων ανδρών,όσα είναι το καύχημα των αιώνων.Και ευρίσκει τις σήμερον τους Σωκράτας,τους Πλάτωνας,τους Αριστείδας,τους Σόλωνας κ.λπ.Και μέχρι τινός έκαστος ωνομάζετο όπως τον εδόκει.Αλλά μετά ταύτα και οι ιερείς μας,αντί να βαφτίζωσιν τα παιδιά των Ελλήνων και να δίδωσιν ονόματα των αγίων μας,δίδουσι και αυτοί ελληνικά ονόματα.Ακούει τις λοιπόν και τους αχθοφόρους Σωκράτας καλουμένους".
Ο Αλή Πασάς κατάλαβε ότι κάτι συμβαίνει,γιατί είπε: 
"Εσείς οι Έλληνες μπρε κάτι μεγάλο έχετε στο κεφάλι σας.Δεν βαφτίζετε πια τα παιδιά σας Γιάννη,Πέτρο,Κώστα,παρά Λεωνίδα,Θεμιστοκλή,Αριστείδη.Σίγουρα κάτι μαγειρεύετε".]

Διαβάζουμε για τον Βιλαέτη στη Βικιπαίδεια:"Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης καταγόταν απο σπουδαία οικογένεια του Πύργου η οποία ήταν απο τις πρώτες που κατοίκησαν την περιοχή του Πύργου. Γεννήθηκε το 1781 και υπηρέτησε το 1806 στη Ζάκυνθο με τον βαθμό του λοχαγού δίπλα στο Κολοκοτρώνη. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Το 1821 αναγνωρίστηκε αρχηγός των Ελλήνων στην Ηλεία. Ήταν αυτός ο οποίος σήκωσε τη Ελληνική Σημαία και κήρυξε την επανάσταση στον Πύργο.Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης επινόησε πρώτος την ιδέα για αποκλεισμό των Τούρκων του Λάλα. Οχυρώθηκε στην θέση Στρέφι με 100 συντρόφους του. Στη μάχη τραυματίστηκε, αλλά παρ'ολα αυτα δεν διστασε να ορμήξει σε έναν Μπέη και να τον σκοτώσει. Όμως ένας υπηρέτης του Μπέη τον πυροβόλησε πισώπλατα και τον σκότωσε. Οι Τούρκοι πήραν το κεφάλι του ως λάφυρο. Όταν πέθανε ήταν 40 χρονών."
Και ένα απόσπασμα από ανάρτηση του μπλογκ http://latzoi.blogspot.com/2009/05/blog-post_11.html
Διαβάζουμε και από τη σελίδα της Ν.Α.Ηλείας:"Η Φιλική Εταιρεία ήταν μία από τις πολλές μυστικές επαναστατικές οργανώσεις που παρουσιάστηκαν σε ολόκληρη τη νότια και ανατολική Ευρώπη κατά το πρώτο τέταρτο του 19 ου αι. Στόχος της : η απελευθέρωση της πατρίδας.Η φήμη του ξεσηκωμού διαρρέει και ο Χουρσίτ Καϊμακάμης διατάσσει από την Τρίπολη να μαζευτούν εκεί όλοι οι πρόκριτοι με το πρόσχημα της σύσκεψης, με απώτερο σκοπό την ομηρία τους. Όσοι πήγαν εντέλει φυλακίστηκαν.Το γεγονός αυτό επισπεύδει την έναρξη της επανάστασης. Η επαναστατική σημαία υψώνεται από τον Σισίνη στη Γαστούνη και τον Βιλαέτη στον Πύργο.Οι Τούρκοι κλείνονται στο Χλεμούτσι κι εκεί σπεύδουν σε βοήθειά τους οι φοβεροί Τουρκαλβανοί από το Λάλα. Στη θέα τους οι άπειροι τότε αγωνιστές σκορπούν και οι Λαλαίοι Τούρκοι λεηλατούν την περιοχή του κάμπου και τον Πύργο.Ο ίδιος ο Χαράλαμπος Βιλαέτης προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τους θηριώδεις Λαλαίους Τούρκους στον τόπο τους, πέφτει ηρωικά στο χωριό Σμίλα, τον Μάιο του 1821."


ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΛΑΤΖΟΙΟΥ


Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 10 Μαιου 2009, η εκδήλωση προς τιμήν του Ηλείου ήρωα Χαράλαμπου Βιλαέτη και των παλικαριών του οι οποίοι έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος στις 10 Μαΐου του 1821. Στην εκδήλωση συμμετείχαν ο Λαογραφικός και Χορευτικός Όμιλος «Ηλείων Παράδοσις», ο Σύνδεσμος Οπλιτών Ηλείας και η Φιλαρμονική Εταιρία Πύργου «Απόλλων».Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής φιλολογίας Γεώργιος Κουρκούτας ο οποίος αναφέρθηκε στη ζωή του μεγάλου ήρωα και στις τελευταίες στιγμές του με τα παλικάρια του. Συγκεκριμένα τόνισε πως ο Χαράλαμπος Βιλαέτης καταγόταν από σπουδαία οικογένεια του Πύργου η οποία ήταν από τις πρώτες που κατοίκησαν την περιοχή. Υπηρέτησε το 1806 τον Αγγλικό στρατό στη Ζάκυνθο με το βαθμό του λοχαγού δίπλα στον Κολοκοτρώνη και ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Το 1821 αναγνωρίστηκε αρχηγός των Ελλήνων στην Ηλεία ενώ ήταν αυτός ο οποίος σήκωσε τη Ελληνική Σημαία και κήρυξε την επανάσταση στον Πύργο. Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης επινόησε πρώτος την ιδέα για αποκλεισμό των Τούρκων του Λάλα. Οχυρώθηκε στη θέση Λαντζοΐου με 100 συντρόφους του. Στη μάχη τραυματίστηκε,αλλά παρ' όλα αυτά δεν δίστασε να ορμήσει σε έναν Μπέη και να τον σκοτώσει. Όμως ένας υπηρέτης του Μπέη τον πυροβόλησε πισώπλατα και τον σκότωσε. Οι Τούρκοι πήραν το κεφάλι του ως λάφυρο. Έπειτα από την εξιστόρηση πραγματοποιήθηκε κατάθεση στεφάνων στο μνημείο πεσόντων των ηρώων και στην συνέχεια η Σοφία Σινοπούλου απήγγειλε το ποίημα προς τιμήν του ήρωα Χαράλαμπου Βιλαέτη γραμμένο από τον Σ. Γεωργακόπουλο και το οποίο μελοποιήθηκε πρόσφατα και το χόρεψε ο λαογραφικός χορευτικός όμιλος...

http://alfeiospotamos.pblogs.gr/2012/02/1821-o-hrwas-ths-hleias-bilaeths-kai-o-prodoths-nenekos.html