Της Βίκυς Σαμαρά
Ιστορίες πίσω από τη 40χρονη ιστορία της Νέας Δημοκρατίας, αδημοσίευτες ή λιγότερο γνωστές, αποτυπώνουν το κλίμα της κάθε εποχής και ρίχνουν φως στους πρωταγωνιστές της γαλάζιας παράταξης.
“Θα μας φάνε ζωντανούς...”
H επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή κατά τη Μεταπολίτευση δεν ήταν εύκολη υπόθεση, ούτε ακίνδυνη για τον ίδιο. Γυρνούσε σε μία χώρα όπου το χουντικό καθεστώς κατέρρεε μεν, αλλά εξακολουθούσε να έχει βαθιές ρίζες ειδικά στα σώματα ασφαλείας. Όταν έφτασε από το Παρίσι στο αεροδρόμιο, μέσα στην κοσμοσυρροή και τον πανικό, ο αδελφός του Αχιλλέας δεν κατάφερε να μπει στο ίδιο αυτοκίνητο και επιβιβάστηκε σε ένα άλλο όχημα της αστυνομίας που ακολουθούσε εκείνο στο οποίο επέβαινε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Από τον ασύρματο άκουγε αστυνομικούς που χρησιμοποιούσαν τη συχνότητα για να επικοινωνούν μεταξύ τους και οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι με την τήρηση της τάξης την ιστορική εκείνη ημέρα, να βρίζουν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Όταν έφτασαν στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετάνια, ο Αχιλλέας είπε στον αδελφό του: “Θα μας φάνε ζωντανούς...” Αμέσως μετά επικοινώνησε με τις Σέρρες και ζήτησε να έλθουν στην Αθήνα αστυνομικοί, γνωστοί επί σειρά ετών και απολύτου εμπιστοσύνης της οικογένειας Καραμανλή, για να συγκροτήσουν την προσωπική φρουρά του.
Η αίσθηση του κινδύνου δεν τους εγκατέλειψε για πολλούς μήνες ακόμη. Πολλές φορές τις νύχτες ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μαζί με τον αδελφό του έφευγαν κρυφά από το Μεγάλη Βρετάνια και κοιμόντουσαν σε θαλαμηγούς φίλων, υπό την προστασία του πολεμικού ναυτικού, που ήταν και το μόνο σώμα το οποίο εμπιστεύονταν. Αυτό γινόταν υπό τέτοια μυστικότητα, που μία φορά ο υπουργός Δημόσιας Τάξης της κυβέρνησης εθνικής ενότητας Σόλων Γκίκας, αφού έψαχνε επί μία νύχτα τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στο ξενοδοχείο του ματαίως, την επομένη του είπε: “Σε παρακαλώ, τουλάχιστον εμένα να με ενημερώνεις που κοιμάσαι ”.
Ο Εθνάρχης και η Αριστερά
Ακόμη και η πραγματική ιστορία πίσω από το όνομα της Νέας Δημοκρατίας δεν ήταν ευρύτερα γνωστή για πολλά χρόνια, καθώς επικρατούσε η εκδοχή πως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το “δανείστηκε” από τον τίτλο ενός περιοδικού, ενώ “Νέα Δημοκρατία” λέγεται ένα βιβλίο του Μάο Τσε Τουνγκ, το οποίο ο Εθνάρχης είχε διαβάσει στο Παρίσι και τον τίτλο του οποίου είχε συγκρατήσει διότι του άρεσε σαν μήνυμα και ιδέα, όπως επιβεβαιώνεται στο βιβλίο του Μανώλη Κοττάκη “Καραμανλής off the record”.
Στην πρώτη μεγάλη ανοιχτή συγκέντρωση μετά τη Χούντα, στη Θεσσαλονίκη όπου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μίλησε σε ένα ακροατήριο που περιελάμβανε πολίτες από όλο το πολιτικό φάσμα χωρίς κομματικά πανώ, το μπλοκ των κνιτών, στο οποίο βρισκόταν μεταξύ άλλων ο σημερινός υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος φώναζε συνθήματα “για μία Νέα Ελλάδα, για μία Νέα Δημοκρατία”. Το δεύτερο το χρησιμοποίησε ο Καραμανλής, το πρώτο είχε υιοθετήσει εσχάτως ο σημερινός πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς ως τη ρητορική πλατφόρμα ενός νέου κόμματος, τα σχέδια για το οποίο πάντως έχουν προσώρας εγκαταλειφθεί.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι βέβαιον πως δεν είχε συμπλέγματα απέναντι στην αριστερά, αλλά “έκλεβε” και ιδέες και πρόσωπα από το χώρο. Είχε ζητήσει άλλωστε από τη μεγάλη τραγωδό Άννα Συνοδινού να είναι υποψήφια στις εκλογές μετά τη Μεταπολίτευση. Η Συνοδινού αποδέχθηκε και εκλεγόταν με τη Ν.Δ από το 1974 έως το 1990, διατελώντας και υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών το 1977- 1980. Όταν όμως την κάλεσε ο Καραμανλής για να της ζητήσει να είναι υποψήφια με τη Ν.Δ, η σπουδαία ηθοποιός απάντησε: “Μα εγώ είμαι αριστερή”. Ο Εθνάρχης της απάντησε: “"Θα είσαι η αριστερή πτέρυγα της Ν.Δ Άννα μου!".
“Εάν ήθελε ο Καραμανλής...”
Μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή από την προεδρία του κόμματος προκειμένου να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας το 1980, πέφτει βαριά για τα επόμενα χρόνια η σκιά της “κατάρας” πάνω από τη Ν.Δ, που θα μπει σε μακρά περίοδο εσωστρέφειας, θα αλλάξει τρεις αρχηγούς και θα μείνει μέχρι το 1990 στην αντιπολίτευση. Αρχή του κακού στάθηκε η σφοδρή εσωκομματική σύγκρουση για την αρχηγία μεταξύ Γεωργίου Ράλλη και Ευάγγελου Αβέρωφ. Στη Ν.Δ μετά την αποχώρηση Καραμανλή για την προεδρία πολλοί έλεγαν “που μας αφήνει μονάχους” ενώ το ΠΑΣΟΚ κάλπαζε.
Ο ίδιος ο Εθνάρχης είχε ζητήσει από τον Πέτρο Μολυβιάτη και τον αδελφό του Αχιλλέα Καραμανλή, ο οποίος είναι τότε υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, να μείνουν αμέτοχοι. Ενδεχομένως δεν ήθελε να χρεωθεί και την επερχόμενη ήττα. Σε πολύ κοντινούς του ανθρώπους πάντως φέρεται να είχε εκμυστηρευθεί πως ήταν βέβαιος για την εκλογή Αβέρωφ, αν και αυτό δεν είχε διαρρεύσει.
Ο Ράλλης φαίνεται μάλιστα ότι το είχε καταλάβει, καθώς στη συνέχεια έγραφε πως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον κάλεσε στο σπίτι του και -σε μία προσπάθεια να διασφαλίσει την αιμορραγούσα ενότητα της παράταξης την επομένη ημέρα- του είπε: “Εάν εκλεγεί ο Βαγγέλης, να συμφωνήσετε να γίνεις αντιπρόεδρος και να πάρεις ένα κορυφαίο υπουργείο”.“Εάν εκλεγεί πρόεδρε”, του απάντησε ο Ράλλης. Ο Καραμανλής χαμογέλασε και είπε: “Εάν εκλεγεί. Εάν εκλεγείς εσύ Γιώργη, θα γίνει ο Βαγγέλης αντιπρόεδρος και θα πάρει ένα καλό υπουργείο”. “Ήθελε να είναι ευγενικός απέναντι μου” σχολίαζε με χιούμορ ο Ράλλης στο βιβλίο του.
Τελικά, μετά από έντονο παρασκήνιο, νικητής και νέος πρόεδρος είναι ο Ράλλης με 88 ψήφους έναντι 84 του Αβέρωφ. Οι γαλάζιες “κακές γλώσσες” της εποχής αποδίδουν μέρος της ευθύνης για την ήττα Αβέρωφ στο γεγονός ότι οι Γιώργος Τζιτζικώστας (πατέρας του σημερινού περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολου Τζιτζικώστα) και Αντώνης Σαμαράς που έχουν αναλάβει την προσέγγιση των βουλευτών, το έχουν... παρακάνει. Λέγεται ότι ο Τζιτζικώστας κατηγόρησε μάλιστα το Σαμαρά πως είχε μοιράσει περισσότερα υπουργεία από όσα υπήρχαν, με αποτέλεσμα ορισμένοι βουλευτές να θεωρήσουν πως τους κορόιδευε και να στηρίξουν Ράλλη. Το γεγονός είναι πάντως πως οι σχέσεις Τζιτζικώστα- Σαμαρά διερράγησαν έκτοτε οριστικώς.
Οι αβερωφικοί είναι έξαλλοι για το αποτέλεσμα και ορισμένοι κατηγορούν ευθέως τους καραμανλήδες ότι στήριξαν κρυφά το Ράλλη, παρά την υποτιθέμενη ουδετερότητα. Μεταξύ αυτών και ο Αντώνης Σαμαράς. Ο Αχιλλέας Καραμανλής συναντά το σημερινό πρωθυπουργό λίγες ημέρες αργότερα στο διάδρομο της Βουλής και οργισμένος του ζητά το λόγο και μάλιστα εις επήκοον τρίτων: “Έλα εδώ εσύ που βρίζεις τον Καραμανλή και τον λες κουφό, αυτόν που σε έβαλε στην πολιτική”. Ο Σαμαράς αρνείται τις κατηγορίες και ο Αχιλλέας Καραμανλής του απαντά με τρόπο που δείχνει και την καραμανλική ταύτιση με την παράταξη: “Εάν ήθελε ο Καραμανλής να βγει ο Ράλλης, πίστεψε με δε θα έβγαινε μόνο με τέσσερις ψήφους διαφορά”.
Η βόμβα που δεν εξερράγη
Το 1985 επί αρχηγίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και πολλά χρόνια πριν το λουκέτο στην ΕΡΤ, η Ν.Δ διοργανώνει μία μεγάλη πορεία από το ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής προς το Σύνταγμα με αίτημα την απελευθέρωση της κρατικής τηλεόρασης από τον κυβερνητικό έλεγχο. Βρέχει καταρρακτωδώς και κάποιος προσφέρει μία ομπρέλα στον πρόεδρο της Ν.Δ.
Εκείνος αρνείται λέγοντας πως δεν είναι δυνατόν εκείνος να προφυλάσσεται από τη βροχή, την ώρα που ο λαός γίνεται μούσκεμα. Η αντίδραση του μεταφέρεται στόμα με στόμα (τότε δεν υπήρχαν άλλωστε τα κινητά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) μεταξύ των συγκεντρωθέντων και σύντομα εμπνέει το σύνθημα “στη βροχή ο λαός, στη βροχή κι ο αρχηγός”, που θα ακούγεται έκτοτε όταν σε συγκεντρώσεις ανοίγουν οι ουρανοί.
Εκείνο που δε γνωρίζουν οι παρευρισκόμενοι είναι ότι 20 λεπτά νωρίτερα έχει εντοπιστεί και εξουδετερωθεί βόμβα ακριβώς στο σημείο όπου επρόκειτο να μιλήσει ο Μητσοτάκης. Εάν εκρήγνυτο ήταν βέβαιο ότι ο πρόεδρος της Ν.Δ και η μισή ηγεσία του κόμματος θα είχε τιναχθεί στον αέρα, αλλά και ότι θα υπήρχαν πολλά θύματα από τον κόσμο που είχε συγκεντρωθεί.
Ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Γιάννης Σκουλαρίκης, παλιός γνώριμος του Μητσοτάκη από την Ένωση Κέντρου, επικοινώνησε μαζί του και του ζήτησε να μην πραγματοποιήσει την ομιλία. “Είναι επικίνδυνο και στο λέω γιατί τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα”, είπε στο Μητσοτάκη, που του απαντά με παροιμιώδη ψυχραιμία: “Είναι υποχρέωση μου να πάω και είναι υποχρέωση σου να με προστατέψεις”.
“Βρε Κώστα...” - “Έχεις δίκιο Χαρίλαε”
Ιδιαίτερα αποκαλυπτική για το κλίμα της εποχής της κυβέρνησης εθνικής συμφιλίωσης, γνωστής και ως κυβέρνηση Τζανετάκη, στην οποία συμμετείχαν η Ν.Δ και ο ενιαίος τότε Συνασπισμός, αλλά και για την προσωπική επαφή και συνεννόηση μεταξύ των πρωταγωνιστών της περιόδου, είναι η εξής άγνωστη μέχρι σήμερα ιστορία:
Πρόκειται για την περίοδο που η κυβέρνηση κλείνει τις προβληματικές επιχειρήσεις, σε υλοποίηση μίας εκ των βασικών δεσμεύσεων της Ν.Δ. Είναι σαφώς μία δύσκολη διαδικασία με μεγάλο πολιτικό κόστος, καθώς απολύονται οι εργαζόμενοι. Ο ίδιος ο Μητσοτάκης αισθάνθηκε τύψεις και αποφάσισε αντί για τη νόμιμη αποζημίωση να δώσει με ειδική ρύθμιση στους απολυμένους από τις προβληματικές την τριπλάσια αποζημίωση.
Την επομένη της απόφασης, έρχεται ο Χαρίλαος Φλωράκης στο γραφείο του. “Βρε Κώστα, είναι αυτό που κάνουμε σωστό; Δηλαδή αυτοί επειδή είναι επώνυμοι, να παίρνουν τρεις φορές αποζημίωση, ενώ οι ανώνυμοι που απολύονται σωρηδόν να την παίρνουν μία φορά; Δεν είναι κοινωνικά δίκαιο”, του λέει. “Εχεις δίκιο Χαρίλαε” παραδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και άλλαξε τη διαδικασία, ενώ ήδη είχε ξεκινήσει. Δεν διηγήθηκε σε κανέναν τότε τη συνομιλία του με το Φλωράκη, η οποία αποκτά σήμερα ενδιαφέρουσα επίκαιρη διάσταση με τις απολύσεις στο δημόσιο τομέα, αλλά την κράτησε ως ένα δείγμα της προσωπικότητας του ηγέτη της αριστεράς.
Ποιοι γίνονται αρχηγοί
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επανεξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 1990 από την κυβερνητική πλειοψηφία της Ν.Δ υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Την περίοδο εκείνη σε μία κατ ιδίαν συζήτηση με τον ανιψιό του Κώστα Καραμανλή, πρωτοεκλεγέντα τότε βουλευτή, κάνει με τη θυμοσοφία του μια παρατήρηση εξόχως επιτυχημένη για τους έχοντες αρχηγικές φιλοδοξίες.
Ο νεαρός Καραμανλής έχει επισκεφθεί τον Εθνάρχη στο προεδρικό και του διηγείται τα εσωκομματικά νέα της Ν.Δ. Μεταξύ άλλων του αναφέρει ότι ο Έβερτ λέει πως θα γίνει αρχηγός. Είναι η εποχή που ο Μιλτιάδης 'Εβερτ λανσάρεται ως δελφίνος, ενώ οι φιλοδοξίες του Αντώνη Σαμαρά δεν έχουν ακόμη εκδηλωθεί. Ο γέρος Καραμανλής τον ακούει σιωπηλός και στο τέλος του λέει με τη χαρακτηριστική σερραϊκή προφορά:
“Αρχηγός δε γίνεται αυτός που λέει ότι θα γίνει αρχηγός. Αλλά αυτός που οι άλλοι λένε πως θα γίνει αρχηγός”. Ο ανιψιός συγκρατεί τα λόγια του και θα τα θυμηθεί επτά χρόνια αργότερα, όταν κληθεί να διεκδικήσει την ηγεσία. Αλλά και για τους σημερινούς μελλοντικούς αρχηγούς, η ρήση Καραμανλή αποτελεί μία χρήσιμη συμβουλή για να μετρήσει ο καθένας μέχρι που φτάνει ο ίσκιος του.
Ο Μητσοτάκης, ο Βαρβιτσιώτης και ο 'Εβερτ
Όταν ήρθε η ώρα της διαδοχής του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πολλοί στη Ν.Δ ανέμεναν ότι θα στήριζε για την προεδρία του κόμματος τον Ιωάννη Βαρβιτσιώτη, που ήταν άλλωστε ένας από τους πλέον προβεβλημένους υπουργούς του, έναντι του Μιλτιάδη Έβερτ, ο οποίος τελικά και εξελέγη αρχηγός της Ν.Δ το Νοέμβριο του 1993.
Τη δική του απάντηση στο ερώτημα ποιον και γιατί στήριξαν οι μητσοτακικοί τότε δίνει ο κ.Βαρβιτσιώτης στο δεύτερο βιβλίο του με τίτλο “Οπως τα έζησα: 1981- 2001” που θα κυκλοφορήσει το Πάσχα (έχει ήδη εκδοθεί ο πρώτος τόμος για την περίοδο 1961-1981) και αποσπάσματα του οποίου προδημοσιεύει σήμερα το News247.gr.
Σύμφωνα με τον κ.Βαρβιτσιώτη την προπαραμονή της ψηφοφορίας, συναντήθηκαν στην οικία του Γιώργου Βουλγαράκη ο Μιλτιάδης Έβερτ και η Ντόρα Μπακογιάννη. Κατά τη συνάντηση αυτή έκλεισε μία συμφωνία που καθόρισε εν πολλοίς το αποτέλεσμα της εσωκομματικής αναμέτρησης. Φέρεται ειδικότερα οι μητσοτακικοί να υποσχέθηκαν στον Έβερτ στήριξη και εκείνος με τη σειρά του να δεσμεύθηκε ότι δεν θα αμφισβητούσε τα μητσοτακικά πεπραγμένα στο κόμμα- άλλο που δεν τήρησε απολύτως τη δική του πλευρά της συμφωνίας ξεκινώντας την επομένη της εκλογής του την απομητσοτακοποίηση της Ν.Δ.
Ο Βαρβιτσιώτης έμαθε για τη συνάντηση αυτή κατόπιν εορτής (και εκλογής), την παραμονή όμως της ψηφοφορίας κατάλαβε πως θα έχανε όταν στελέχη που του είχαν πει πως θα τον στήριζαν δεν απαντούσαν στα τηλεφωνήματα του. Επέστρεψε στην οικία του και είπε στην οικογένεια του πως η εκλογή είναι χαμένη υπόθεση. “Γιατί δεν παραιτείσαι τότε;” τον ρώτησε ο γιος του Μίλτος. “Έχω δώσει μία μάχη και έχω υποσχεθεί σε ορισμένους ανθρώπους”, απάντησε ο Βαρβιτσιώτης, τον οποίο εν συνεχεία ο 'Εβερτ έχρισε αντιπρόεδρο του κόμματος στο συνέδριο της Χαλκιδικής το 1994.
“Θα βγει Πρόεδρε, είμαι σίγουρος”
Ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης στο υπό έκδοση δεύτερο βιβλίο του ρίχνει ακόμη περισσότερο φώς στο πολυσυζητημένο παρασκήνιο της εκλογής του Κώστα Καραμανλή στην ηγεσία της Ν.Δ το 1997. Τότε είχε ζητηθεί και από τον ίδιο να διεκδικήσει ξανά την προεδρία. “Μία φορά γίνεται το πείραμα” απάντησε ο βαρώνος της Ν.Δ. Το μέλλον του κόμματος όμως τον προβλημάτιζε. Ο 'Έβερτ είχε παραιτηθεί αλλά ξαναδιεκδικούσε την ηγεσία.
Στην κοινοβουλευτική ομάδα φερόταν ως κυρίαρχος ο Γιώργος Σουφλιάς. Ο Βαρβιτσιώτης ήταν που έπαιξε καθοριστικό ρόλο προκειμένου να περάσει η σκυτάλη στη νεότερη γενιά της παράταξης με τον Καραμανλή που ήταν ένας απλός βουλευτής χωρίς κομματικό αξίωμα ή κυβερνητική εμπειρία, αλλά με βαρύ όνομα, άφθαρτος και μορφωμένος, καλός ρήτορας και με πολλές συμπάθειες. Είχε όπως γράφει ο πρώην υπουργός “και το όνομα και τη χάρη”.
Στην περίφημη συγκέντρωση στην οικία Βαρβιτσιώτη το βράδυ της 20ης Φεβρουαρίου, όπου ο πρώην υπουργός δεν περίμενε να μαζευτούν πάνω από 20 βουλευτές, ήλθαν τελικά πάνω από 30. Εκείνο που δεν είχε αποκαλύψει μέχρι σήμερα ο κ.Βαρβιτσιώτης είναι το τηλεφώνημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που είχε εν τω μεταξύ φύγει από την Προεδρία της Δημοκρατίας δύο χρόνια νωρίτερα και είχε αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική. “Είσαι σίγουρος ότι θα τον βγάλεις;” ρώτησε ο ιδρυτής της Ν.Δ τον Ιωάννη Βαρβιτσιώτη. “Θα βγει πρόεδρε, είμαι σίγουρος” απάντησε εκείνος. Σήμερα 14 χρόνια μετά δηλώνει ότι δε μετάνιωσε για την επιλογή Καραμανλή, ο οποίος αποδείχθηκε και ο μακροβιότερος πρόεδρος της Ν.Δ.
