«Τώρα στου πόντου του αφιλόξενου τ' άγονα μέρη, ξένη, κατοικώ, χωρίς άντρα, παιδιά, πατρίδα, φίλους, απ' την Ελλάδα εξόριστη, λησμονημένη».
Μ’ αυτά τα λόγια ο Ευριπίδης, ο τραγικός συγγραφέας της αρχαιότητας, που έχασε με τραγικό τρόπο τη ζωή του στα χώματα της Μακεδονίας, μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Αμφίπολη, μας παρουσιάζει τον θρήνο της κόρης του Αγαμέμνονα στην τραγωδία «Ιφιγένεια εν Ταύροις», που μας παρέδωσε τον 5ο αιώνα π.Χ. (περί το 410).
Τότε η θεά Αρτεμις φυγάδευσε την Ιφιγένεια στη μακρινή Ταυρίδα, αφήνοντας να θυσιαστεί στη θέση της στην Αυλίδα ένα ξόανο, για να εξευμενιστούν οι θεοί, να φυσήξει ούριος άνεμος και να ξεκινήσει η εκστρατεία για την Τροία.
Η Ταυρίδα της τραγωδίας του Ευριπίδη, όπου ήκμασαν ελληνικές πόλεις και αναπτύχθηκε το ελληνικό βασίλειο του Κιμμέριου Βοσπόρου στις αρχές του 5ου αι. π.Χ., αποτέλεσε για αιώνες πολλούς πατρίδα των Ελλήνων, οι οποίοι παρέμειναν εκεί ακόμα και όταν η χερσόνησος καταλήφθηκε από τους Τατάρους, στα μέσα του 15ου αιώνα. Αυτή η γη, που δεν είναι άλλη από τη σημερινή Κριμαία, όνομα που της έδωσαν οι Τάταροι, την οποία συνέχισαν να κατέχουν ως το 1783, ήταν κατά βάσιν η πατρίδα των 18.394 Ελλήνων που, τη προτροπή της Μεγάλης Αικατερίνης, εγκαταστάθηκαν στις εκβολές του ποταμού Κάλμιου, στη Μαιώτιδα λίμνη (θάλασσα του Αζόφ ή Αζοφική), το 1778-1779.
Εκεί οι Ελληνες της Ταυρίδας έχτισαν μια νέα πόλη, στην οποία έδωσαν το όνομα της Μαρίας Παρθένου. Ετσι γεννήθηκε η Μαριανούπολη ή Μαριούπολη, μαζί με 24 χωριά που κατοικήθηκαν αποκλειστικά από Ελληνες της Ταυρίδας - Κριμαίας. Για την ιστορία, αναφέρουμε ότι εκείνοι οι Ελληνες, προτού καν ιδρυθεί το ελληνικό κράτος και υπάρξει ο σύγχρονος ελληνικός διαφωτισμός, στην ονοματοδοσία των χωριών που ίδρυσαν χρησιμοποίησαν ονόματα όπως Αθήνα, Χερσόνησος, Βυζάντιο και Μακεδόνοφκα.
Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, «Ο αριθμός των ελληνικής καταγωγής Ουκρανών ανέρχεται σε 91.000 άτομα, αν και η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Μαριούπολης εκτιμά ότι είναι πολύ περισσότερα». Οι Ελληνες της Ουκρανίας και συγκεκριμένα οι Ελληνες της Μαριούπολης είναι ίσως το τελευταίο πολυάριθμο κομμάτι του Μείζονος Ελληνισμού, μαζί με τις ελληνικές κοινότητες της Νότιας Ρωσίας και του Καυκάσου, που γλίτωσε από τη λαίλαπα η οποία εκμηδένισε στη διάρκεια του 20ού αιώνα τις επί χιλιετίες και αιώνες ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες από τη Μικρά Ασία, τον Καύκασο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Οι άνθρωποι αυτοί, παρά τις πολιτικές εκρωσισμού που ακολουθήθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, παρά τις εκτελέσεις και τους αναγκαστικούς εκτοπισμούς της σοβιετικής περιόδου και παρά την απουσία ενός ελληνικού εθνικού δόγματος για τον Μείζονα Ελληνισμό, που θα λειτουργούσε ως προστατευτική ομπρέλα γι’ αυτούς, κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσουν τη γλώσσα τους, τα μαριουπολίτικα, και τον εθνισμό τους.
Σε άλλο άρθρο μας, στην αρχή της ουκρανικής κρίσης, από αυτήν εδώ τη στήλη, αφού αναφερθήκαμε στην εκστρατεία της Κριμαίας που αποφάσισε η ελληνική κυβέρνηση το 1919, με καταστροφικά αποτελέσματα για τον ελληνισμό της Σοβιετικής Ενωσης αλλά και της Μικράς Ασίας, εκφράσαμε την ελπίδα η σημερινή κυβέρνηση να ακολουθήσει πολιτική ίσων αποστάσεων απέναντι σε Κίεβο και Μόσχα, αν μη τι άλλο, γιατί αυτό επιβάλλουν το εθνικό μας συμφέρον και η ασφαλής επιβίωση των ελληνικών κοινοτήτων και στην Ουκρανία και στη Ρωσία.
Μπορεί κάποιος να κατανοήσει τις δυσκολίες που έχει η κυβέρνηση Σαμαρά στην πολιτική διαχείριση αυτής της υπόθεσης στο πλαίσιο της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, λόγω του γεωπολιτικού προσανατολισμού και της δυσχερέστατης οικονομικής κατάστασης της χώρας.
Πώς μπορεί, όμως, να κατανοήσει ακόμα και ο πιο καλόπιστος κριτής την απόφαση του υπουργείου Εξωτερικών να δεχτεί τη σχετική εισήγηση του γενικού προξένου της Ελλάδος στη Μαριούπολη για τη μεταφορά της έδρας και προσωρινή μετεγκατάστασή της στην πόλη του Ντνιπροπετρόβσκ, προφανώς για λόγους ασφαλείας του ιδίου;
Αραγε έβαλε κανείς από τους εισηγητές αυτής της πρότασης ή και ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος, που έλαβε την τελική απόφαση, τον εαυτό του στη θέση των Ελλήνων της Μαριούπολης, που επί αιώνες στερήθηκαν την προστασία του ελληνικού κράτους; Πώς θα ένιωθαν οι ίδιοι, αν έβλεπαν τους διπλωμάτες της μακρινής τους πατρίδας, οι οποίοι είναι εκεί ακριβώς για να τους προστατεύουν στα δύσκολα, να φεύγουν, ενώ οι ίδιοι είναι υποχρεωμένοι να παραμείνουν εκεί, στις προαιώνιες εστίες τους, όπως άλλωστε επιβάλλει το εθνικό μας συμφέρον;
Μήπως πρέπει να πιάσουν οι ιθύνοντες στα χέρια τους κανένα λεξικό και να σταθούν για λίγο στις λέξεις λιποταξία και λιποτάκτης;
Σάββας Καλεντερίδης
