| Το Ηρώον ή ο Κήπος των Ηρώων |
Στον χώρο του κήπου των Ηρώων οι Μεσολογγίτες έθαβαν κατά τα Επαναστατικά χρόνια τους νεκρούς τους, γιατί το νεκροταφείο του Αγίου Λαζάρου κατά τις πολιορκίες, είχε αποκλεισθεί πέρα από την τάφρο. Εκεί ήταν τότε δυο μικρές εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας πίσω από το άγαλμα του Λ. Βύρωνα. Σήμερα φαίνονται τα θεμέλια και των δυο εκκλησιών με την εκσκαφή που έκαμε το 1933 ο αρχιτέκτων Ανδρέας Πλουμιστός. Ο κήπος των Ηρώων ιδρύθηκε το 1830 με διαταγή του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, όταν αυτός επισκέφθηκε το Μεσολόγγι. Στις 14 Οκτώβρη 1838 οι βασιλιάδες της Ελλάδας, `Οθωνας και Αμαλίας, ήρθαν στην πόλη για να παρευρεθούν στην τελετή ταφής των οστών των ηρώων. Ο `Οθωνας διέταξε τότε να κατασκευαστεί στα ίχνη του "φράχτη" ένα τείχος (αυτό που υπάρχει σήμερα) με δυο πύλες που βρίσκονταν αντίστοιχα η μεν μια στη δυτική πλευρά της πόλης (σήμερα δεν υπάρχει), η δε άλλη στην ανατολική (η σημερινή). Το 1859 ο λοχαγός Γεώργ. Κουτκουτάκης, με την έγκριση της βασίλισσας Αμαλίας, έκαμε την πρώτη δενδροφύτευση με δενδρύλλια που έστειλε τότε από την Αθήνα η ίδια η Βασίλισσα.
Το μισό κιγκλίδωμα έγινε επί Δημαρχίας Γεωργ. Μακρή και το υπόλοιπο επί δημαρχίας Χρ. Ευαγγελάτου. Ο εξωραϊσμός του Ηρώου έγινε κυρίως επί δημαρχίας του Χρ. Ευαγγελάτου. Μέσα στον Κήπο τοποθετήθηκαν διάφορα μνημεία για τους ήρωες των πολιορκιών και της Εξόδου. Απ’ αυτά τα σημαντικότερα είναι ο Τύμβος των Πεσόντων, ο Ανδριάντας του Λόρδου Βύρωνα, το Μνημείο του Μάρκου Μπότσαρη, το Μνημείο των Φιλελλήνων. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα μνημεία του Κήπου μαζί με σύντομα βιογραφικά των αγωνιστών στους οποίους είναι αφιερωμένα.
http://www.e-city.gr/aitoloakarnania/home/view/1202.php
