Εμπνεύστηκε μια σκηνική τριλογία-φωτιά για την πτώση της Lehman Brothers, που θα ανεβάσει στο Πίκολο Τεάτρο τον Ιανουάριο ο Λούκα Ρονκόνι. Εχει συγγράψει ένα σκηνικό πολιτικό αφιέρωμα για την Αννα Πολιτκόφσκαγια, που έκανε πάταγο όχι μόνο στις σκηνές του κόσμου -παραμένει το περισσότερο ανεβασμένο διεθνώς θεατρικό του-, αλλά ακόμα και στην κινηματογραφική εκδοχή του, στο 66ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας.
Ο σκηνοθέτης και ερμηνευτής Μιχάλης Κοιλάκος και η πρωταγωνίστρια Τάνια Παλαιολόγου στη συνταρακτική αθηναϊκή σκηνική αναπαράσταση της «Ανεπίδεκτης Διόρθωσης» (ώς τις 2 Δεκεμβρίου στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεως)http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=01/11/2014&id=454672Μεγάλη συζήτηση ωστόσο άναψε και το «Balkan Burger», ένα αιχμηρό θεατρικό δοκίμιο για τη γιουγκοσλαβική τραγωδία. Στο μεταξύ, μόλις ολοκλήρωσε ένα έργο για τις συμβάσεις ντροπής που υποχρεώνονται να υπογράψουν εργάτριες σε γαλλική κλωστοϋφαντουργία, χαρίζοντας χρόνο εργασίας στον εργοδότη τους.
Ο Στέφανο Μασίνι μπορεί να κάνει πολιτικό θέατρο, αλλά πρεσβεύει ακράδαντα ότι «ο Μπρεχτ είναι νεκρός εδώ και πάρα πολλά χρόνια». Μόλις 35 ετών, Φλωρεντίνος και το μεγάλο αστέρι της ιταλικής δραματουργίας, στην Ελλάδα τον ανακαλύψαμε φέτος, χάρη στο μεταφραστή Δημήτρη Αλεξάκη και στην ηθοποιό Τάνια Παλαιολόγου, που έχει πάθος για την Αννα Πολιτκόφσκαγια. Τον ίδιο καιρό που έργα του παρουσιάζονται στην Ιταλία, στην Ισπανία, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στο Λουξεμβούργο, στην Αυστρία, στην Ελβετία και στην Τσεχία, η Αθήνα υποκλίνεται στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεως στην «Ανεπίδεκτη Διόρθωσης». Το θεατρικό κομψοτέχνημά του για τη δολοφονημένη Ρωσίδα δημοσιογράφο Πολιτκόφσκαγια. Τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Ο Μασίνι ξεκίνησε ως βοηθός του Ρονκόνι στο Πίκολο Τεάτρο κι αφού εξάντλησε την περίοδο του σκηνοθέτη, αφοσιώθηκε στην αδιαφιλονίκητη κλίση του, τη δραματουργία. Για τα έργα του έχει τιμηθεί κατ' επανάληψιν, με κορυφαία διάκριση το Premio Pier Vittorio Tondell, την υψηλότερη αναγνώριση για τη θεατρική γραφή επί ιταλικού εδάφους.
- Πότε ξεκινήσατε να παρακολουθείτε, κύριε Μασίνι, την πορεία της Αννας Πολιτκόφσκαγια; Και πότε αποφασίσατε ότι θα γράψετε ένα έργο γι' αυτήν;
«Η δολοφονία της ήταν η αιτία για να τη γνωρίσω. Αμέσως πρόσεξα ότι η μορφή αυτής της ρεπόρτερ ήταν ότι συνέθετε τα σπαράγματα μιας ιστορικής τοποθεσίας που καλύπτει πυκνή ομίχλη. Η έκφραση που επικρατεί είναι "Η Αννα Πολιτκόφσκαγια ήταν". Ηταν παρούσα, ήταν εμπλεκόμενη. Υπήρξε μάρτυρας σε πολλές βομβιστικές επιθέσεις στο Γκρόζνι. Ηταν ο πρώτος άνθρωπος που πήρε συνέντευξη από τον 28άχρονο Ράμζαν Καντίροφ, μόλις ανέλαβε πρόεδρος της Τσετσενίας. Ηταν η πρώτη που κατονόμασε τα βασανιστήρια και τους βιασμούς από Τσετσένους. Ηταν η πρώτη που αποκήρυξε δημόσια σοβαρά κρούσματα διαφθοράς στο ρωσικό στρατό. Ηταν ακόμα παρούσα και στην πολιορκία του θεάτρου Ντουμπρόβκα, το 2002, με τους 50 ένοπλους Τσετσένους να κρατούν ομήρους 850 ανθρώπους. Ηταν επικεφαλής των διαπραγματεύσεων με τους τρομοκράτες. Επαιξε σημαντικό ρόλο και στην πολιορκία του Σχολείου στο Μπεσλάν: μάλιστα δημητηριάστηκε ενώ είχε τοποθετηθεί συντονίστρια των συνομιλιών. Ολα αυτά είναι γεγονότα που μου δημιούργησαν την αίσθηση ότι θα ήταν σημαντικό να γράψω γι' αυτήν».
- Τι είναι ωστόσο αυτό που στην περίπτωσή της σας συγκίνησε περισσότερο;
«Υπήρξε ένας μάρτυρας, ένας αυθεντικός μάρτυρας του καιρού της. Αγαπούσε να λέει την αλήθεια. Και η αλήθεια δεν είναι μια ιδέα, η αλήθεια είναι ένα γεγονός. Η δημοσιογραφία είναι μια φωτογραφία και η Πολιτκόφσκαγια ήταν απλά μια κορυφαία φωτορεπόρτερ: χάρη σε αυτήν μπορούμε και βλέπουμε την αλήθεια για τη Ρωσία και για την Τσετσενία αναφορικά με έναν από τους φρικτότερους πολέμους των τελευταίων χρόνων».
Ο Μασίνι (δεξιά) ξεκίνησε ως βοηθός του Ρονκόνι (αριστερά). Τον Ιανουάριο ο Ρονκόνι θα ανεβάσει στο Πίκολο Τεάτρο το πρώτο μέρος της τριλογίας του για τη Lehman Brothers- Αναφερθήκατε στον ορισμό της καλής δημοσιογραφίας. Τι θα λέγατε για τη δραματουργία; Πότε ένα έργο είναι πραγματικά καλό;
«Δεν μπορώ να σας δώσω απάντηση. Δεν είμαι δάσκαλος αλλά συγγραφέας».
- Ως συγγραφέας όμως γράφετε έργα για τη σύγχρονη πολιτική. Μετά το έργο σας για την Πολιτκόφσκαγια, γράψατε το «Αφρικανικό Ρέκβιεμ» για το φαύλο κύκλο των παθών της αφρικανικής ηπείρου, κατόπιν το «Balkan Burgen» για το χάος στην πρώην Γιουγκοσλαβία και τελικά τη φιλόδοξη τριλογία-σάγκα για τη Lehman Brothers. Υπάρχουν κόκκινες γραμμές όταν διαπραγματεύεστε τη σύγχρονη ιστορία;
«Πιστεύω ότι το θέατρο είναι το χειρουργείο της σύγχρονης ιστορίας».
- Πώς διαχειριστήκατε την πτώση της Lehman Brothers; Πόσο έχετε επηρεαστεί από τον Μπρεχτ, σε ό,τι πρέσβευε για τις τράπεζες;
«Πιστεύω ότι ο Μπρεχτ είναι νεκρός εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Δεν έχουμε ανάγκη σήμερα το ιδεολογικό οπλοστάσιό του. Πρέπει να αναζητήσουμε τον τρόπο που θα αφηγηθούμε την πραγματικότητα και θα κάνουμε θέατρο. Για παράδειγμα, στο έργο μου για τη Lehman Brothers αυτό που διαχειρίζομαι είναι το μερίδιο ευθύνης των ανθρώπων για τη σημερινή έκρηξη του καπιταλισμού. Τον τελευταίο αιώνα τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη πίστεψαν υπερβολικά στο χρήμα. Η κατάρρευση της Lehman Brothers είναι το αληθινό τέλος αυτής της πίστης για τους πάντες, όχι μόνο για τους τραπεζίτες».
- Φαίνεται ότι αναζητάτε μια Ουτοπία. Είστε αισιόδοξος;
«Οχι, δεν θεωρώ ότι αναζητώ την Ουτοπία, απλούστατα προσπαθώ να αφηγηθώ την Ιστορία μας, το σύγχρονο κόσμο μας και τις αντιφάσεις του, την ηλιθιωδώς χαμένη ταυτότητά του. Αλλά δεν έχω να σας δώσω κάποια λύση: είμαι συγγραφέας, όχι πολιτικός. Ο μοναδικός κανόνας μου είναι να λέω ιστορίες για τους ανθρώπους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να θέτουν ερωτήματα».
- Να υποθέσω ότι σας ιντριγκάρει συγγραφικά η Ουκρανία;
«Αυτή τη στιγμή δεν ενδιαφέρομαι για την Ουκρανία. Σήμερα, πιστεύω, είναι εξαιρετικά σημαντικό να γράφεις για την οικονομική κρίση στην Ευρώπη. Αλλά δεν ξέρω τι είναι αυτό για το οποίο θα αποφασίσω να γράψω αύριο. Προσπαθώ να με κρατάω ενημερωμένο και περίεργο».
- Γράφετε κάτι αυτή τη στιγμή;
«Μόλις ολοκλήρωσα το "Επτά λεπτά". Ενα θεατρικό που βασίζεται στην αληθινή ιστορία έντεκα γυναικών σε ένα υφαντουργείο στη Γαλλία. Τις πίεζαν να υπογράψουν συμβάσεις που τις υποχρεώνουν να χαρίζουν 7 λεπτά από την εργασία τους στην κλωστοϋφαντουργία (το έργο θα ανεβεί προσεχώς σε πολλές ιταλικές σκηνές)».
- Το θέατρο μπορεί να παίξει ένα ρόλο ισχυρό στις σύγχρονες κοινωνίες;
«Απολύτως. Το θέατρο είναι ένα από τα αρχαιότερα όπλα της Δημοκρατίας. Είναι ο τόπος στον οποίο οι άνθρωποι ακούνε και εκφέρουν λέξεις, δίνοντας ο ένας στον άλλο λόγους και λύσεις. Και όχι μόνο. Πραγματικά, πιστεύω ότι το θέατρο είναι ο αληθινός τόπος στον οποίο μπορούμε να γνωρίσουμε την εποχή μας, τα ερωτήματά μας και τα κρυμμένα δράματά μας».
- Το εγχείρημα του αυτοδιαχειριζόμενου θεάτρου Valle στη Ρώμη τερματίστηκε βίαια, παρ' όλο που επιβιώνει σε κάποιες ιταλικές πόλεις το πείραμα των υπό κατάληψη θεάτρων. Πιστεύετε πως πρέπει να επιβιώσουν οι σκηνές που διαχειρίζονται συλλογικότητες; Το στοίχημα είναι κοινωνιολογικό πρωτίστως ή καλλιτεχνικό;
«Δεν ξέρω. Πιστεύω ότι το θέατρο πάντοτε έχει μια πολιτική αποστολή. Δεν γίνεται να κάνεις στο θέατρο πράγματα χωρίς κοινωνικό υπόβαθρο. Το θεάτρο είναι για το λαό και όχι αποκλειστικά για τους καλλιτέχνες. Απεχθάνομαι το θέατρο που γίνεται ελιτίστικα μόνο για τους καλλιτέχνες».
