Το σίριαλ με τη συμφωνία των Πρεσπών οδεύει προς το τέλος του. Πρόθεση της ελληνικής κυβερνήσεως είναι στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα να κυρώσει τη συμφωνία. Ως προς τον χρόνο της καταθέσεως στη Βουλή, πολλά θα εξαρτηθούν από το μέγεθος του συλλαλητηρίου της Κυριακής. Ουδείς όμως αμφιβάλλει για το αποτέλεσμα. Είτε με 151 είτε με λιγότερους, η συμφωνία θα κυρωθεί. Εξακολουθεί όμως να εκπλήσσει η ελαφρότητα με την οποίαν η ελληνική πλευρά επιμένει να αντιμετωπίζει μία σειρά από θέματα που σχετίζονται με τη συμφωνία που η ίδια υπέγραψε και θέλει να εφαρμόσει.
Η διττή σημασία του όρου nationality που σημαίνει και υπηκοότητα αλλά και εθνικότητα, έπρεπε να επισημανθεί από τους Αλβανούς των Σκοπίων για να διευκρινιστεί στην τελευταία φάση των τροποποιήσεων του Συντάγματος της ΠΓΔΜ.
Τα Σκόπια τροποποίησαν μονομερώς τη συνθήκη των Πρεσπών ως προς τον χρόνο εφαρμογής των συνταγματικών αλλαγών. Αυτό ουδέποτε επισημάνθηκε στην άλλη πλευρά (ή τουλάχιστον δεν φάνηκε κάτι τέτοιο). Υπενθυμίζεται ότι βάσει της συνθήκης των Πρεσπών η ΠΓΔΜ όφειλε να θέσει εν ισχύι όλες τις συνταγματικές αλλαγές αμέσως. Μετά από παρέμβαση των οκτώ βουλευτών που έφυγαν από το ΒΜΡΟ, η κυβέρνηση του Ζάεφ όρισε ότι οι συνταγματικές αλλαγές ψηφίζονται μεν τώρα, αλλά θα ισχύουν όταν η Ελλάδα κυρώσει και τη συμφωνία και το πρωτόκολλο εντάξεως των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ. Κατ' αυτόν τον τρόπο η ρηματική διακοίνωση φέρει μεγαλοπρεπώς ως επικεφαλίδα τον όρο «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Η αλλαγή του ονόματος του κράτους σε «Βόρεια Μακεδονία» συνοδεύτηκε από ρητή αναφορά στη διατήρηση του λεκτικού του άρθρου 36 του Συντάγματος. Στο συγκεκριμένο άρθρο αναφέρεται ο όρος «μακεδονικό κράτος». Η ελληνική πλευρά μηρυκάζει μονότονα την δικαιολογία της σλαβομακεδονικής πλευράς: «πρόκειται περί ιστορικής αναφοράς». Πράγματι το συγκεκριμένο άρθρο αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα. Προβληματίζει όμως πολύ ότι η άλλη πλευρά το αναφέρει σε συνάρτηση με την αλλαγή του ονόματος του κράτους. Το πλέον λογικό θα ήταν να ζητηθεί να φύγει ο όρος «μακεδονικό» από τον επιθετικό προσδιορισμό του κράτους ή να επιλεγεί μια ουδέτερη αναφορά σε «κρατική οντότητα». Η πραγματική ανησυχία είναι ότι μία άλλη κυβέρνηση στο μέλλον θα πει ότι στο Σύνταγμα αναφέρονται και οι δύο όροι: «Βόρεια Μακεδονία» και «μακεδονικό κράτος». Ακολούθως θα επιλέξει τη χρήση του όρου «μακεδονικό κράτος».
Τελευταία εκδήλωση αυτής της ελαφρότητας είναι το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί με την υπογραφή της κυρώσεως της συμφωνίας των Πρεσπών. Ο πρόεδρος Ιβάνοφ αρνείται να υπογράψει την κύρωση, όπως έχει υποχρέωση. Η κυβέρνηση Ζάεφ εξίσου αντισυνταγματικά αποφάσισε να υπογράψει την κύρωση ο αλβανικής καταγωγής πρόεδρος της Βουλής της ΠΓΔΜ. Πάγια αρχή του δικαίου είναι ότι μια άδικη πράξη δεν δικαιολογεί μια δεύτερη άδικη πράξη (ex injuria non jus oritur, όπως λέμε και στα λατινικά). Η θητεία του Ιβάνοφ λήγει μέσα στην άνοιξη. Τι θα συμβεί αν και ο νέος πρόεδρος ακολουθήσει την ίδια τακτική; Τα Σκόπια θα έχουν διεθνώς το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» άλλα μέσα στο κράτος τους θα εξακολουθούν να λέγονται «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Το κουτσουρεμένο erga omnes (κουτσουρεμένο διότι εξαιρείται η γλώσσα και η ιθαγένεια) θα χάσει την εσωτερική του διάσταση. Ούτε αυτό όμως φαίνεται να μας ανησυχεί. Μας νοιάζει μόνον ο αριθμός των 151...
Ο Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
