Ο πληθυσμός της Ιαπωνίας θεωρείται ο γηραιότερος στον κόσμο, με ποσοστό τουλάχιστον 27% να ξεπερνά την ηλικία των 65 ετών. Ωστόσο η χώρα αντιμετωπίζει ένα άνευ προηγουμένου πρόβλημα.
Όπως γράφει η εφημερίδα Independent, επικαλούμενη δημοσίευμα του Bloomberg, τουλάχιστον μία στις πέντε γυναίκες στις φυλακές της χώρας είναι ηλικιωμένη. Εννέα στις δέκα κρατούμενες αυτής της ηλικίας έχουν φυλακιστεί για μικροαδικήματα, όπως μικρές κλοπές από καταστήματα.
Αυτό δεν οφείλεται σε κάποιο ασυνήθιστο κύμα εγκληματικότητας. Αντίθετα, έχει περισσότερο κοινωνική πτυχή. Μεταξύ 1980 και 2015, ο αριθμός των ηλικιωμένων που ζούσαν μόνοι τους στη χώρα σχεδόν εξαπλασιάστηκε, κι έφτασε τα έξι εκατομμύρια ανθρώπους.
Το 2017, έρευνα στο Τόκιο διαπίστωσε πως πάνω από το 50% των ηλικιωμένων που έκλεβαν από καταστήματα ζούσαν μόνοι. Το 40% δεν είχε οικογένεια και κάποιον συγγενή να στραφεί.
Για δεκαετίες, πριν το φαινόμενο αυτό, ήταν παράδοση οι οικογένειες και οι κοινότητες να φροντίζουν τους ηλικιωμένους πολίτες, όμως η έλλειψη πόρων το κάνει αυτό ολοένα και πιο δύσκολο.
Το αποτέλεσμα είναι ο ηλικιωμένος πληθυσμός νιώθει όλο και πιο απομονωμένος, και ειδικά οι γυναίκες να στρέφονται σε μικροπαραβατική συμπεριφορά, με την ελπίδα αυτή να τους οδηγήσει στη φυλακή, όπου θα βρουν καταφύγιο και στέγη.
«Μπορεί να έχουν σπίτι. Μπορεί να έχουν και οικογένεια. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως έχουν ένα μέρος στο οποίο νιώθουν σπίτι τους. Νιώθουν πως δεν τις καταλαβαίνουν. Νιώθουν πως τις αναγνωρίζουν μόνο ως κάποιες που κάνουν τις δουλειές του σπιτιού» δηλώνει η Yumi Muranaka, επικεφαλής της γυναικείας φυλακής Iwakuni.
Ειδικά οι ηλικιωμένες, περισσότερο κι από τους συνομηλίκους τους άνδρες, είναι πιο ευάλωτες οικονομικά. Ο μισός γυναικείος πληθυσμός άνω των 65 ετών ζει σε συνθήκες φτώχειας.
Η φυλακή αποτελεί για τις γυναίκες αυτές έναν τρόπο να αποδράσουν από τις καθημερινές ζωές τους. «Ο άνδρας μου έπαθε εγκεφαλικό πριν από έξι χρόνια, έκτοτε είναι καθηλωμένος στο κρεβάτι. Έχει άνοια και πάσχει από παραισθήσεις. Ήταν δύσκολο να τον φροντίζω και σωματικά και συναισθηματικά, λόγω της ηλικίας μου» περιγράφει μία 80χρονη κρατούμενη. «Αλλά δεν μπορούσα να μιλήσω για το στρες που αντιμετώπιζα σε κανέναν, επειδή ντρεπόμουν. Φυλακίστηκα πρώτη φορά στα 70 μου. Όταν έκλεψα από το κατάστημα, είχα λεφτά στην τσέπη μου. Τότε σκέφτηκα τη ζωή μου. Δεν ήθελα να πάω σπίτι μου και δεν είχα πουθενά αλλού να πάω. Το να ζητήσω βοήθεια στη φυλακή ήταν ο μόνος τρόπος. Η ζωή μου στη φυλακή είναι πολύ πιο εύκολη. Μπορώ να είμαι ο εαυτός μου και να παίρνω μια ανάσα, έστω και προσωρινά. Ο γιος μου λέει πως είμαι άρρωστη και πως θα πρέπει να νοσηλευτώ σε ψυχιατρική κλινική και να χαλαρώσω. Αλλά δεν νομίζω πως είμαι άρρωστη. Νομίζω το άγχος μου με έκανε να κλέψω».
Φυσικά, υπήρξε και οικονομική αποτύπωση αυτής της τάσης. Οι ιατρικές δαπάνες στις φυλακές ξεπέρασαν τα 6 δισεκατομμύρια γεν το 2015, καταγράφοντας αύξηση 80% από το 2005.
Τώρα η ιαπωνική κυβέρνηση εξετάζει την εκπόνηση προγράμματος αποκατάστασης για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν τέτοια ζητήματα και επιχειρούν να δράσουν.
