Ντοκουμέντο: Ο «χαμένος» φάκελος της Βουλής για την Κύπρο
ΤΟ ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ...
Το περιεχόμενο του Πορίσματος της Εξεταστικής επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων γνωστός και ως «ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΥΠΡΟΥ» όπως επικυρώθηκε στην ολομέλεια της 31ης Οκτωβρίου 1986, συνοπτικά και περιεκτικά ανά κεφάλαιο αναφέρει τα εξής:
Το ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' του πορίσματος της εξεταστικής επιτροπής-της τότε κυβερνητικής πλειοψηφίας της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ- για τον ΦΑΚΕΛΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ περιλαμβάνει όλα τα Διαδικαστικά-Εισαγωγικά στοιχεία, συμβάντα και γεγονότα της δίχρονης πορείας της σύνθεσης της εξεταστικής επιτροπής(το σύνολο των βουλευτών που συμμετείχαν από όλες τις πτέρυγες της Βουλής των Ελλήνων), από την έναρξη των εργασιών της, το 1986 μέχρι και την λήξη τους τον Οκτώβριο του 1988 που επικυρώθηκε το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής για το ΦΑΚΕΛΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ μαζί τα πρακτικά στην IΣΤ κοινοβουλευτικής περιόδου στην συνεδρίαση της ολομέλειας την 31. 10. 1988 {Δ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΠΡΟΕΔΡΕΥΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ }. ΣΥΝΟΔΟΥ Δ.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β, οι συντάκτες της έκθεσης κάνουν μια συνοπτική αναδρομή στην ιστορία της Κύπρου από την εποχή της αρχαιότητας μέχρι και την πώλησή της στους Άγγλους από τους Οθωμανούς και από την Αγγλική επικυριαρχία στο Νησί μέχρι και τις ημέρες του Αττίλα. I & II
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' περιγράφεται η δομή του κυπριακού κράτους, όπως διαμορφώθηκε μετά την ανεξαρτησία του νησιού, η αναγνώρισή του από τους διεθνείς οργανισμούς καθώς και η έννομη τάξη στο νησί. Στο ίδιο κεφάλαιο περιγράφεται αντίστοιχα και η έννομη τάξη στην Ελλάδα.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' οι συντάκτες του πορίσματος αναφέρονται διεξοδικά στις αμυντικές δυνατότητες της Κύπρου ανά περίοδο, δίνοντας έμφαση στην απόφαση για την εγκατάσταση και ανάκληση της ελληνικής Μεραρχίας στο νησί το 1967. Υπάρχει εκτενής και αναλυτική αναφορά ως προς την αμυντική ικανότητα της Κύπρου και της Τ/Κυπριακής πλευράς αντίστοιχα από το 1960 μέχρι και τον Ιανουάριο του 1968 που αποχώρησε και το τελευταίο τμήμα της Ελληνικής Μεραρχίας που βρίσκονταν στην Κύπρο. Οι ενότητες που ακολουθούν οι τίτλοι των οποίων σηματοδοτούν και το περιεχόμενο τους συνοπτικά έχουν ως εξής :
- Τουρκικές δυνάμεις.
- Ελληνικές Δυνάμεις.
- II. Εγκατάσταση και ανάκληση της Ελληνικής Μεραρχίας από την Κύπρο. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται με βάση τα σήματα απόρρητα και μη απόρρητα, από το κέντρο προς το ΓΕΦ και αντίστοιχα, τις αναφορές και τις αποφάσεις που ετέθησαν υπόψη της εξεταστικής επιτροπής όλες οι κρίσιμες φάσεις πριν και μετά την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας (Δεκέμβριος 1967-Ιανουάριος 1968).
Δηλαδή: Νοέμβριος 1963, Δεκέμβριος 1963, Χριστούγεννα 1963, Γενάρης 1964, Μάρτης 1964, Γενάρης –Απρίλης 1964 και μεταγενέστερα. Στο ίδιο κεφάλαιο υπάρχει εκτενής αναφορά σχετικά με την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας καθώς και σε κάποια από τα γεγονότα που προηγήθηκαν καθώς και σε εκείνα που επακολούθησαν μετά τα συμβάντα στην Περιοχή Κοφινού και τους Αγίους Θεοδώρους. Επίσης στο κεφάλαιο Δ στην ενότητα II υπάρχουν δυο βασικές υποενότητες η Α και Β όπου γίνονται συνεχείς αναφορές σε μαρτυρικές καταθέσεις πρέσβεων, πολιτικών και στρατιωτικών καθώς και σε ξένους διπλωμάτες (Αμερικανούς , Βρετανούς και εκπροσώπου των ΗΕ). Στο ίδιο κεφάλαιο Δ στην ενότητα III περιγράφονται αναλυτικά από τον Ιανουάριο του 1968 μέχρι και τον Ιούλιο την ημέρα της εισβολής 20 Ιουλίου 1974, οι εχθρικές (Τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις) Τέλος στο ίδιο κεφάλαιο Δ στην ενότητα IV περιγράφεται οι συναντήσεις Κεσσάνης και Αλεξανδρουπόλεως που έγινε αντίστοιχα στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου το 1967 από την τότε «πολιτική ηγεσία» της Ελλάδος με την αντίστοιχη Τουρκική.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε', περιγράφονται τα πολιτικά γεγονότα στην Ελλάδα και την Κύπρο μετά την αποχώρηση της ελληνικής μεραρχίας-Δεκέμβριος 1967 / Ιανουάριος 1968-, με έμφαση στα σχέδια ανατροπής του Μακαρίου (απόπειρες δολοφονίας, κλπ), στις σχέσεις του Μακαρίου και της Εθνοφρουράς, καθώς και του Μακαρίου με την Ε.Ο.Κ.Α. Β'. Στο πόρισμα επίσης γίνεται αναφορά στις κλοπές όπλων από τις αποθήκες οπλισμού της Εθνοφρουράς, στους δράστες και στον προορισμό των κλοπιμαίων όπλων.
Το ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ' υπάρχουν δυο ενότητες η Α και η Β. Η Α ενότητα αναφέρεται στην ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις την περίοδο 1967-74, στο τι γινόταν στην Τουρκία το τελευταίο εξάμηνο πριν την εισβολή, ενώ περιλαμβάνει ολόκληρη και την επιστολή της 2ας Ιουλίου του 1974 του Μακαρίου προς την (τότε) Ελληνική «Κυβέρνηση» δηλαδή τον Ιωαννίδη Γκιζίκη κτλ, με την αντίστοιχη αξιολόγησή της από τους συντάκτες του πορίσματος. Στη Β ενότητα περιλαμβάνονται διαδικαστικές λεπτομέρειες που αφορούν στην επιστολή του Αρχ. Μακαρίου της 2ας Ιουλίου 1974 καθώς και στην εμπλοκή στρατιωτικών προετοιμασίας του πραξικοπήματος στην Αθήνα και την Λευκωσία.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ' οι συντάκτες του πορίσματος της εξεταστικής επιτροπής-της τότε κυβερνητικής πλειοψηφίας ΚΟ ΠΑΣΟΚ- επικεντρώνονται να ρίξουν φως σε όλες τις πτυχές του πραξικοπήματος εναντίον του Μακαρίου (αίτια και σκοπός του πραξικοπήματος, από ποιους ελήφθη η απόφαση και πότε, διαδικασία εκτέλεσης, προσπάθειες παραπλάνησης και πρόληψης αντιδράσεων, εκδήλωση του πραξικοπήματος, ποιοι γνώριζαν και τι έκαναν για να αποτραπεί, ο ρόλος των ξένων δυνάμεων, διαφυγή Μακαρίου, τι είπαν οι εκτελεστές του πραξικοπήματος). Το Ζ κεφάλαιο αποτελείται από 12 υποενότητες οι οποίες έχουν ως εξής :
- Γενικές παρατηρήσεις
- Απόφαση για το πραξικόπημα
- Χρόνος λήψης απόφασης των «τεσσάρων» για το πραξικόπημα
- Διαδικασία εκτέλεσης της απόφασης των «τεσσάρων» για το πραξικόπημα
- Προσπάθειες παραπλάνησης
- Εκδήλωση πραξικοπήματος
- Ποιοι γνώριζαν την απόφαση για το πραξικόπημα και τι έκαναν για να αποτραπεί.
- Συμμετοχή ξένων δυνάμεων στην απόφαση για πραξικόπημα και στην υλοποίηση της(απόφασης)
- Αίτια και σκοπός πραξικοπήματος
- Διαφυγή Μακαρίου
- Ειδικότερος προσδιορισμός (χαρακτηρισμός ) του πραξικοπήματος ως αδικοπραγίας καθώς και των μερικοτέρων αδικοπραγιών που διαπράχθηκαν στα πλαίσια του πραξικοπήματος από 15 μέχρι 19 Ιουλίου 1974
- Ισχυρισμοί εκτελεστών του πραξικοπήματος
Το ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η' αναφέρεται στην
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ και στον ΑΤΤΙΛΑ I
Διαμορφώνεται στις παρακάτω ενότητες
Α. εκτίμηση και αξιολόγηση των πληροφοριών ως προς την στάση της Τουρκίας κατά το προ του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974.
Β. Αξιολόγηση πληροφοριών περί κινδύνου από Βορρά κτλ αυτή ενότητα είναι χωρισμένη σε I – II –III και IV παραγράφους
Γ. προσδιορισμός ακριβούς ώρας (σ.σ. εισβολής των Τούρκων) και αυτή η ενότητα είναι χωρισμένη αντίστοιχα σε 4 υποενότητες. Ήτοι α, β, γ, και δ.
Δ. Τουρκικές δυνάμεις (στρατιωτικές ναυτικές χερσαίες κτλ)
Ε. Ελληνικές και ΕλληνοΚυπριακές δυνάμεις στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974
ΣΤ. Στρατιωτική κατάσταση το πρωί της 20ης Ιουλίου 1974 αναλυτικά για τις περιοχές της (α)Κυρήνειας και (β)της Λευκωσίας
Ζ. άμυνα κατά της εισβολής. Και αυτή η ενότητα είναι διαχωρισμένη στις εξής υποενότητες ήτοι:
- Σχέδιο «Κ» εφαρμόστηκε ;
- προσδιορισμός ακριβούς χρόνου κατά το οποίο το ΑΕΔ ή το ΓΕΕΦ διέταξαν πυρ κατά των εισβολέων καθώς και του χρόνου που άρχισαν να εκτελούνται οι διαταγές αυτές.
3 καθορισμός των αιτιών της καθυστέρησης στην έκδοση ή στην εκτέλεση των διαταγών αυτών
- ανάμειξη των στόλων ή άλλων ξένων δυνάμεων
- κατάρριψη μεταγωγικών αεροπλάνων μας . συνθήκες κατάρριψης τους. Ευθύνες για αυτήν και τα επακόλουθα της (ανθρώπινες απώλειες , καταστροφές, καύση αεροπλάνων κτλ)
- υπόθεση αποστολής και ανάκλησης υποβρυχίων μας (δυνατότητες των υποβρυχίων μας , χρόνος απόπλου των, διαταγές , σήματα ανάκληση τους) κτλ.
- υπόθεση απόπλου και ανάκληση πλοίου που μετέφερε εθελοντές
- υπόθεση διαταγών ετοιμότητας –απογείωσης αεροπλάνων μας και αντίθετες ακινησίας των , (σε συνδυασμό) α. με τις δυνατότητες των αεροπλάνων Φ-84Φ και Φάντομ (Φ4) και β με αποστολές που προβλεπόταν για τα αεροπλάνα μας από τα αμυντικά σχέδια της Κύπρου –σχέδιο Κ κτλ
Δηλαδή με βάση τις παραπάνω ενότητες καταγράφεται όσα προηγήθηκαν της τουρκικής εισβολής- Αττίλας Ι, με τους συντάκτες του πορίσματος να αξιολογούν τις πληροφορίες -επικαλούμενοι διάφορες πηγές με παράλληλη αναφορά σε ονόματα που κατέθεσαν- για την στάση της Τουρκίας το εξάμηνο πριν το πραξικόπημα της 15.7.74. Γίνεται επίσης αναφορά και αξιολόγηση των πληροφοριών στο διάστημα 15 (πραξικόπημα) και 20 (εισβολή) Ιουλίου 1974, περί κινδύνου από βορρά, όπου οι συντάκτες του πορίσματος της εξεταστικής επιτροπής κατέληξαν ότι ήταν ψεύτικες. Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, ύστερα από καταθέσεις μαρτύρων, το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής επιχειρεί να προσδιορίσει την ακριβή ώρα της εκκίνησης των πλοίων του τουρκικού στόλου από τα Τουρκικά λιμάνια ή ακτές, παράλληλα με τις αναγνωριστικές πτήσεις Τουρκικών ή άλλων φιλικών προς τους Τούρκους, αεροπλάνων και την έναρξη απόβασης (αποβίβασης) των Τούρκων στο Πέντε Μίλι της περιοχής Κυρήνειας και την ρίψη αλεξιπτωτιστών. Καταγράφονται επίσης οι τουρκικές δυνάμεις (στρατιωτικές, ναυτικές, χερσαίες κ.λ.π.), καθώς και οι ελληνικές και οι ελληνοκυπριακές (Ιούλιος 1974), ενώ στη συνέχεια περιγράφεται η στρατιωτική κατάσταση στην Κύπρο το πρωινό της 20ης Ιουλίου. Στην υποενότητα για την "ΑΜΥΝΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ" οι συντάκτες του πορίσματος επιχειρούν να ρίξουν φως και να δώσουν απάντηση στο αν εφαρμόστηκε ο αμυντικός σχεδιασμός της Κύπρου, το λεγόμενο "Σχέδιο Κ". Επιχειρείται ο προσδιορισμός του ακριβούς χρόνου που διετάχθη από το ΑΕΔ ή το ΓΕΕΦ πυρ κατά των εισβολέων, καθώς και του χρόνου που άρχισαν να εκτελούνται οι διαταγές, ενώ στη συνέχεια γίνεται από τους συντάκτες της έκθεσης της εξεταστικής επιτροπής ο καθορισμός των αιτίων της καθυστέρησης στην έκδοση ή στην εκτέλεση των διαταγών για πυρ εναντίον των εισβολέων. Σε επόμενη υποενότητα, εξετάζεται η ανάμειξη Στόλων ή άλλων Υπηρεσιών Ξένων Δυνάμεων, με τους συντάκτες του πορίσματος να αναφέρουν ότι "γενικά δεν αναφέρθηκε ξένη ανάμειξη ή συμμετοχή", ωστόσο επισημαίνεται η παρουσία μεγάλης αμερικανικής αεροναυτικής δύναμης στην περιοχή, χωρίς "να είναι γνωστές οι προθέσεις" της. Παράλληλα, η συγκεκριμένη υποενότητα για περί ανάμειξης άλλων δυνάμεων, περιλαμβάνει την παρέμβαση του μέλους της εξεταστικής επιτροπής Ι. Βαρβιτσιώτη, ο οποίος εκφράζει την διαφωνία του περί έμμεσης ανάμειξης των ξένων δυνάμεων στις επιχειρήσεις. Στη συνέχεια το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής, αναφέρεται στις συνθήκες κατάρριψης των μεταγωγικών αεροπλάνων, στις ευθύνες και τα επακόλουθα, ενώ γίνεται αναφορά στο πλαίσιο του "Σχεδίου Κ" στην υπόθεση μη έγκαιρης αποστολής των υποβρυχίων και ανάκλησής τους με όλες τις λεπτομέρειες (δυνατότητες των υποβρυχίων μας, χρόνος απόπλου των, διαταγές, σήματα ανάκλησή τους), ενώ στην συνέχεια περιγράφεται η υπόθεση του απόπλου και ανάκλησης πλοίου που μετέφερε εθελοντές, παράλληλα με την υπόθεση διαταγών ετοιμότητας-απογείωσης αεροπλάνων μας και ακινησίας τους, με το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής να αναφέρει ότι "¨χρήζει παραπέρα έρευνας" η υπόθεση της μη αποστολής της Μοίρας αεροσκαφών Φ-84Φ και καταλογισμό ευθυνών, καταλήγοντας ότι "η ατολμία, η σύγχυση και η πλήρης αδυναμία ανταπόκρισης αποτελούν τον κύριο χαρακτηρισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων", χαρακτηρισμό για τον οποίο καταγράφεται η διαφωνία του Ι. Βαρβιτσιώτη, ο οποίος -σύμφωνα με τα όσα γράφει το πόρισμα- "δεν συμμερίζεται πλήρως τις κρίσεις, όπως αυτές διατυπώνονται στις δυο τελευταίες παραγράφους". Στην επόμενη υποενότητα, εξετάζεται η επιστράτευση στην Κύπρο, με τους συντάκτες του πορίσματος της εξεταστικής επιτροπής, επικαλούμενοι καταθέσεις που ανέφεραν ότι "αν γινόταν έγκαιρα η επιστράτευση, θα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά" καταλήγουν ότι "η μη έγκαιρη πραγματοποίηση της επιστράτευσης επιβάρυνε τις ελληνοκυπριακές μονάδες". Στην τελευταία υποενότητα του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Η του πορίσματος, καταγράφονται οι ευθύνες για τον ΑΤΤΙΛΑ Ι, με πρόταση (το πόρισμα) να διαβιβαστεί στην Δικαιοσύνη, αφού πρώτα η κυβέρνηση με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου άρει την αναστολή ποινικής δίωξης του 75.
Τέλος πάντα στο ίδιο κεφάλαιο Η’ στην ενότητα Θ που τιτλοφορείται ΕΥΘΥΝΕΣ ΓΙΑ ΑΤΤΙΛΑ I αξίζει να τονιστεί στην κατακλείδα της ενότητας αυτής η προτροπή, της κυβερνητικής πλειοψηφίας των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, προς την τότε κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου η οποία έχει ως εξής : «…σε συνέπεια με όλα αυτά προτείνουμε να διαβιβαστεί το πόρισμα μας στην δικαιοσύνη εφόσον βέβαια η κυβέρνηση άρει με πράξη του Υπουργικού της Συμβουλίου την αναστολή ποινικής δίωξης κλπ που είχε διαταχθεί με τις γνωστές αποφάσεις του υπουργικού Συμβουλίου του έτους 1975(σ.σ. οι συντάκτες εννοούν της Υπουργική απόφαση 45/07003.1975 του Ευάγγελου Αβέρωφ και των τότε συναρμόδιων υπουργών)*
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ' το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής αναφέρεται στην γενική επιστράτευση στην Ελλάδα, την οποία χαρακτηρίζει ως "κλασσική αποτυχία", ενώ στην συνέχεια οι βουλευτές της πλειοψηφίας (Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ) της έκθεσης επικεντρώνονται στα γεγονότα που ακολούθησαν αμέσως μετά την εισβολή, (ψηφίσματα στον ΟΗΕ, Πολεμικά Συμβούλια στην Ελλάδα, στους δραματικούς διαλόγους που διημείφθησαν, όπως τα αναφέρει σε υπόμνημά του προς την επιτροπή ο Γ. Μαύρος, τότε αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ) δίδοντας έμφαση στο ρόλο του βοηθού υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ, Σίσκο και πώς φτάσαμε στην εκεχειρία.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι περιγράφονται τα λίγα 24ωρα των πολιτικών διεργασιών μέχρι την άφιξη από το Παρίσι του Κωνσταντίνου Καραμανλή και την αρχή της
Μεταπολίτευσης. Στο κεφάλαιο αυτό οι συντάκτες της κυβερνητικής πλειοψηφίας-κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ της περιόδου εκείνης αφήνουν αιχμές για τον τρόπο επιλογής του Κ. Καραμανλή, καθώς νωρίτερα στην σύσκεψη που είχε προηγηθεί είχε αποφασιστεί να ορκιστεί πρωθυπουργός ο Π. Κανελλόπουλος.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ΄, ΑΤΤΙΛΑΣ II οι συντάκτες του πορίσματος εκ μέρους της κυβερνητικής πλειοψηφίας (Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ) περιγράφουν τον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, ενώ περιλαμβάνουν μεγάλο μέρος της επιστολής του Κ. Καραμανλή προς την εξεταστική Επιτροπή για τις εκτιμήσεις και τις σκέψεις του για περεταίρω χειρισμούς από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Σημειώνεται ότι ο Κ. Καραμανλής δεν παρέστη ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής να καταθέσει, αλλά απέστειλε υπόμνημα. Σε υποενότητα αναλύεται ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών, της Αγγλίας και του ΝΑΤΟ στον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, με αναφορά στις επιστολές του Κίσσινγκερ στον Καραμανλή και αντίστοιχα την απάντηση του τότε έλληνα πρωθυπουργού προς τον Αμερικανό υπουργό των Εξωτερικών, παρατίθεται –μέρος ή ολόκληρο - το προσωπικό σημείωμα του Κ. Καραμανλή. Στην συνέχεια, εξετάζεται ο ευρύτερος ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών του ΝΑΤΟ και της Αγγλίας στην εξέλιξη των γεγονότων Ιουλίου-Αυγούστου 1974. Οι συντάκτες της εξεταστικής επιτροπής πέρα από όλα τα άλλα που αναφέρουν στην συγκεκριμένη ενότητα κάνουν μνεία της ειδικής επιτροπής του βρετανικού κοινοβουλίου που εξέτασε το Κυπριακό το 1976, παραθέτοντας το βασικό απόφθεγμα της βρετανικής επιτροπής, το οποίο έχει ως εξής: "...Η Μεγάλη Βρετανία είχε το νομικό δικαίωμα, την ηθική υποχρέωση και τη στρατιωτική δυνατότητα να επέμβει στην Κύπρο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974 και δεν επενέβη για λόγους που η Βρετανική Κυβέρνηση αρνήθηκε να εξηγήσει...". Επίσης παρατίθενται στοιχεία για το ρόλο των ΗΠΑ-Βρετανίας από την έκθεση του ταξίαρχου Π. Σεμερτζάκη. Η Εξεταστική Επιτροπή συνεχίζει με την εξέταση-περιγραφή της κρίσιμης περιόδου μεταξύ του Αττίλα Ι και Αττίλα ΙΙ, όπου καταγράφει -βάσει του κειμένου από το ΓΕΕΘΑ- την στρατιωτική κατάσταση στην Κύπρο, τις ημέρες από την κατάπαυση του πυρός (22 Ιουλίου 1974) μέχρι και 13 Αυγούστου και τις εχθρικές ενέργειες της Τουρκίας, τις ενέργειες της Ελλάδας, την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα με την άφιξη και ορκωμοσία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, την Διάσκεψη της Γενεύης, την διπλωματική δραστηριότητα της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς και τις ενέργειες της κυβέρνησης σε στρατιωτικό επίπεδο στο εσωτερικό της χώρας. Στον υπόμνημα που υπέβαλε στην Εξεταστική Επιτροπή, ο Κ. Καραμανλής κατέθεσε τα πρακτικά των συσκέψεων για το Κυπριακό της περιόδου αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας σε στρατιωτικό επίπεδο με την συμμετοχή ανώτερων στρατιωτικών, διπλωματών, του αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και του ιδίου του πρωθυπουργού. Αυτούσια –ή μέρος τους - τα πρακτικά περιλαμβάνονται στο πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής (Συνοπτικό πρακτικό της 3ης Αυγούστου, πρακτικό της Σύσκεψης ΥΕΘΑ και Αρχηγών Ενόπλων Δυνάμεων της 14ης Αυγούστου, και το Μνημόνιο της Κρίσεως της Αυγής της 14ης Αυγούστου 1974 μετά την σύσκεψη μεταξύ του πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή, του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Ε. Αβέρωφ, του Υπουργού προεδρίας Γ. Ράλλη και των Αρχηγών των ΕΔ ). Η Εξεταστική Επιτροπή της πλειοψηφίας (Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ) επισημαίνει την σπουδαιότητα και την βαρύτητα των εγγράφων (πρακτικών) που κατέθεσε ο Κ. Καραμανλής, καταγράφοντας τις απόψεις της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, και καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι "η διαβεβαίωση επομένως στις 3 Αυγούστου των αρχηγών περί ετοίμου και μάλιστα από πριν στρατιωτικής δύναμης για βοήθεια στην Κύπρο ήταν ασύστολο ψεύδος". Παράλληλα, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι "στο κρίσιμο διάστημα από τις 24/7/74 μέχρι και την εισβολή του ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, δυο βασικά πολιτικοί χειρίστηκαν το θέμα της αποστολής στρατιωτικής βοήθειας στην Κύπρο, ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ευάγγελος Αβέρωφ". Η υποενότητα "σημαντικά ερωτήματα" αποτελείται από τις παραγράφους 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, στο περιεχόμενο των οποίων παραθέτουν συγκεκριμένα ερωτήματα για τους χειρισμούς και τις αποφάσεις του Κ. Καραμανλή, με βάση τις δεδομένες κατευθύνσεις που δόθηκαν από τους υπηρετούντες αξιωματικούς -ανώτερους και ανώτατους- εκείνη την περίοδο. Η ενότητα αυτή καταλήγει με το εξής ερώτημα: "Ποιος πήρε αυτή την απόφαση; Ποιος παραπλάνησε τον Πρωθυπουργό (Κωνσταντίνο Καραμανλή); Ποιες δυνάμεις τον εκάλυψαν ή του επέβαλαν την μεταβολή της εντολής;". Η υποενότητα συνεχίζει με το 6.1, 6.2, όπου διατυπώνονται προβληματισμοί και ερωτηματικά, και συνεχίζεται με την 7, 7.1, 7.2, 7.3 όπου και σχολιάζονται οι ενέργειες και οι εισηγήσεις του Υπουργού Άμυνας Ευάγγελου Αβέρωφ. Οι βουλευτές (της Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ) της εξεταστικής επιτροπής στην ενότητα "Ειδικότερα Σημαντικά Θέματα, αναφέρονται διεξοδικά σε όλες τις αποφάσεις και ενέργειες της Ελλάδος εκείνη την χρονική στιγμή για τη συγκρότηση και αποστολή της Μεραρχίας της Κρήτης στην Κύπρο. Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα 1.13 το οποίο αναφέρει τα εξής: "Όπως προκύπτει από όλα τα στοιχεία από όλα τα στοιχεία η σαφής εντολή Καραμανλή για σχηματισμό της Μεραρχίας δόθηκε στις 3 Αυγούστου. Το ΑΕΔ εξέδωσε την ίδια μέρα Δ/γή. Από το σημείο αυτό παρατηρείται μια απόλυτα ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΗ και ΠΕΡΙΕΡΓΗ κωλυσιεργία στην υλοποίηση της απόφασης". Στα άλλα "Ειδικότερα Σημαντικά Θέματα" η επιτροπή περιλαμβάνει α. την περίπτωση της αποστολής μικρών (ειδικών) μονάδων στην Κύπρο, β. την άμυνα δυνάμεων ΓΕΕΦ στην Κύπρο (γίνεται εκτενής αναφορά στις αποφάσεις των ανώτατων αξιωματικών στην Κύπρο, πάντα με εντολές του Κέντρου -{Αθήνας-Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων-ΑΕΔ}), γ. την Αμμόχωστο (γίνεται αναλυτική αναφορά για τις αγγλικές βάσεις της Δεκέλειας και ρόλο των δυνάμεων καταδρομών), δ. την αποστολή ενισχύσεων στην Κύπρο στο διάστημα από 22 Ιουλίου (εκεχειρία) μέχρι 14 Αυγούστου (5.1, 5.2, 5.3 γίνεται αναφορά στις στρατιωτικές ενέργειες που προτάθηκαν από την επιτροπή του αντιστράτηγου Επιτήδειου), ε. την αντικατάσταση της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων (Στην ενότητα αυτή αναλύονται διεξοδικά οι εισηγήσεις της ανώτατης ηγεσίας των ΕΔ, δηλαδή των: Μπονάνου, Γαλατσάνου, Αραπάκη και Παπανικολάου, σχετικά με την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Κύπρο. Εισηγήσεις που τελικά -σύμφωνα πάντα με την κυβερνητική πλειοψηφία της εξεταστικής επιτροπής- επηρέασαν τις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας και κυρίως του Πρωθυπουργού, Κ. Καραμανλή. Επίσης η επιτροπή αντιπαραβάλλει αποσπάσματα μαρτυρικών καταθέσεων ως προς τον ρόλο του Ε. Αβέρωφ και του Κ. Καραμανλή).
- Στρατιωτικές επιχειρήσεις-Αποτελέσματα-Ευθύνες
Η άποψη της κυβερνητικής πλειοψηφίας στην ενότητα αυτή έχει διαπιστωτικό χαρακτήρα, ουσιαστικά αναφέρονται συνοπτικά τα αποτελέσματα της επιχείρησης ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ.
- Ευθύνες Στρατιωτικής και Πολιτικής Ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται και αναλύονται όλες οι δράσεις και οι ενέργειες της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας, δηλαδή του Ευ. Αβέρωφ, ο οποίος ήταν υπουργός Εθνικής Άμυνας στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Κων/νο Καραμανλή. Η συγκεκριμένη ενότητα αναφέρει όλες τις παραλείψεις και τις ευθύνες τις στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Επιρρίπτει ευθύνες σε συγκεκριμένους αξιωματικούς αλλά και στον Ευ. Αβέρωφ.
- Ενέργειες και χειρισμοί των Γεωργίου Μαύρου και Κ. Καραμανλή.
Στην ενότητα αυτή διατυπώνονται μια σειρά ερωτήματα που αφορούν κυρίως τον Κων/νο Καραμανλή και τον Ευ. Αβέρωφ.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΒ περιλαμβάνονται ΟΛΑ τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ήτοι
Ψήφισμα 353 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά την 1179η Σύνοδο του στις 20.07.74
Απόφαση 354(1974) που υιοθετήθηκε από το ΣΑ στην 1783 Σύνοδο του στις 23 Ιουλίου 1974
Απόφαση 355(1974) που υιοθετήθηκε από το ΣΑ στην 1879 σύνοδο του στις 1 Αυγούστου 1974
Απόφαση 357 που υιοθετήθηκε από το ΣΑ στην 1792 σύνοδο του στις 14 Αυγούστου 1974
Απόφαση 358 (1974) που υιοθετήθηκε στην 1793 σύνοδο του ΣΑ στις 15.08.1974
Απόφαση 359 (1974) που υιοθετήθηκε στην 1793 σύνοδο του ΣΑ στις 15.08.1974
Απόφαση 360(1974) που υιοθετήθηκε στην 1794 σύνοδο του ΣΑ στις 16.08.1974
Απόφαση 361(1974) που υιοθετήθηκε στην 1795 σύνοδο του ΣΑ στις 30 .08.1974
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΓ' για τις "ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ" αναφέρονται οι παραβιάσεις με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Τουρκίας, καθώς επίσης και οι παραβιάσεις των συνεχών ψηφισμάτων κατά την περίοδο της εκεχειρίας. Περίοδος, κατά την οποία η Τουρκία παραβίαζε συστηματικά και τα ψηφίσματα και την έννοια της εκεχειρίας, προχωρώντας στο βάθος της Κύπρου και επεκτείνοντας την στρατιωτική κυριαρχία της στην μεγαλόνησο.
Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΔ', του πορίσματος -που συνέταξε η τότε ΚΟ του ΠΑΣΟΚ- στον "ΕΠΙΛΟΓΟΣ" αναφέρονται τα εξής:
Η Επιτροπή μας συγκροτήθηκε με αποκλειστικό σκοπό να διερευνήσει και να φέρει στην επιφάνεια τα αίτια της πιο πρόσφατης φάσης της κυπριακής τραγωδίας, αυτής της περιόδου 1967-1974.
Έχουμε ζωηρή την ελπίδα ότι όταν, σε λίγο, θα έρθει η ώρα να δουν το φως της δημοσιότητας και το πόρισμά μας και τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Επιτροπής μας, θα εκτιμηθούν οι άψογοι τρόποι που ακολουθήσαμε σε όλη την πορεία της διαδικασίας και, γενικά, η συνολική μας προσπάθεια.
Το Κυπριακό Πρόβλημα, όπως όλοι ξέρουμε, είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και πολύπλευρο, οι δε ρίζες του ανάγονται σε απώτερα χρόνια, σε σχέση με την περίοδο 1967-1974.
Και εμείς κληθήκαμε να διερευνήσουμε μόνο την τελευταία τραγική περιπλοκή του, των ετών 1967-1974 και μάλιστα με σημαντική καθυστέρηση.
Γι' αυτούς τους λόγους αντιμετωπίσαμε πρόσθετες δυσχέρειες στην αναζήτηση της αλήθειας.
Παρ' όλες τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες, έχουμε την ακλόνητη πεποίθηση ότι παρουσιάζουμε στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων ένα πόρισμα
-καλόπιστο
-κρυστάλλινα διαυγές
-βασισμένο μόνο στις μαρτυρικές καταθέσεις και τα υπόλοιπα αποδεικτικά στοιχεία που κατορθώσαμε να συγκεντρώσουμε,
-ένα πόρισμα που γι' αυτές του τις ιδιότητες αποτελεί την υπερηφάνεια όλων μας.
Σημειώνουμε ότι:
- Ο επιμερισμός των ευθυνών για τους χειρισμούς που έγιναν αναφέρεται στα επιμέρους ειδικά κεφάλαια (τμήματα) του πορίσματός μας.
- Η Επιτροπή μας διατηρεί μια επιφύλαξη:
Δεν είναι δυνατόν από τη φύση των ερευνών, να βεβαιώσει ότι δεν υπάρχουν άλλα αποδεικτικά στοιχεία που πιθανόν να φώτιζαν και από άλλη οπτική γωνία την Κυπριακή τραγωδία. Η Επιτροπή μας πάντως εξάντλησε τις δυνατότητές που είχε.
Πέρα από όλα αυτά, όμως, η κυπριακή τραγωδία και η εξέλιξή της διδάσκουν:
-ότι οι δικτατορίες και τα πραξικοπήματα οδηγούν σε εθνικές καταστροφές,
-ότι μόνον η Δημοκρατία, ως πολιτειακό σύστημα, εγγυάται την ομαλότητα των εξελίξεων και
-ότι η ενότητα και η ομοψυχία του Λαού μας αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την πρόοδο και την ευημερία του Έθνους μας.
*Στα πολιτικά εγκλήματα καθώς και στα εγκλήματα από τα οποία μπορούν να διαταραχθούν οι διεθνείς σχέσεις του κράτους , ο Υπουργός Δικαιοσύνης έχει το δικαίωμα με προηγούμενη σύμφωνη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου να αναβάλει την έναρξη της ποινικής δίωξης ή να αναστείλει την ποινική δίωξη. {ποινικός κώδικας άρθρο 30 παράγραφος 2}
Ολόκληρο το επίσημο κείμενο της εξεταστικής επιτροπής για την διερεύνηση της Κυπριακής Τραγωδίας δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά με τη συμπλήρωση 40 ετών από την εισβολή και κατοχή στις 2 Σεπτεμβρίου 2014 αυτούσιο και ολόκληρο χωρίς σχόλια ή ερμηνευτικές παρεμβάσεις και διατίθεται ελεύθερα στο διαδίκτυο από το ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ/ GREEKAMERIKANICANNEWSAGENCY.com στις εξής διευθύνσεις:
http://www.epikaira.gr/article/ntokoymento-o-xamenos-fakelos-tis-voylis-gia-tin-kupro
