Οσοι διαμαρτύρονται στα νησιά του Αιγαίου ή στην Αθήνα για τις συνέπειες της μαζικής εισροής μεταναστών, διότι θα πλήξουν την οικονομία με την υποβάθμιση του τουρισμού, βλέπουν μόνο τη μια πλευρά του θέματος, δηλαδή την εκτίναξη του αριθμού των τουριστών και τις θετικές οικονομικές επιδράσεις, χωρίς να προσπαθούν να ερμηνεύσουν τους λόγους της τουριστικής ανόδου. Σήμερα υφίστανται τις συνέπειες και της άλλης πλευράς, δηλαδή της μετανάστευσης, που είναι σύμφυτη και αδιαίρετη με την πρώτη. Διότι η ραγδαία αύξηση του τουριστικού ρεύματος προς τη χώρα μας δεν ήταν το αποτέλεσμα της βελτίωσης των τουριστικών υποδομών ή της βελτίωσης της συμπεριφοράς και της φιλοξενίας.
Η ανάπτυξη του τουρισμού τα τελευταία 2-3 χρόνια δεν οφείλεται στην αξιοσύνη των Ελλήνων, αλλά στο γεγονός ότι άλλοι τουριστικοί προορισμοί στην περιφερειακή περίμετρο της χώρας μας έχουν απαξιωθεί πλήρως ή έχουν υποβαθμιστεί. Η Λιβύη και η Συρία έχουν διαλυθεί ως κράτη, η κατάσταση στον Λίβανο είναι ρευστή, σε Τυνησία και Αίγυπτο είναι απρόβλεπτη, αλλά και στην Τουρκία μετά τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί εγκυμονεί κινδύνους. Αν λοιπόν η έκρυθμη κατάσταση στην περιφερειακή μας περίμετρο είχε ως αποτέλεσμα την αθρόα εισροή τουριστών στη χώρα μας, ταυτόχρονα είχε ως άμεση συνέπεια και την αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος, το οποίο πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Αν μάλιστα στους μετανάστες από τις εμπόλεμες ζώνες της Εγγύς Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής προσθέσουμε και το μόνιμο μεταναστευτικό ρεύμα από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, όπου και εκεί η Δύση έκανε το «θαύμα» της, και συνυπολογίσουμε την κομβική γεωγραφική θέση της χώρας μας στη διακίνηση των μεταναστών προς την Ευρώπη, τότε οι προοπτικές ελέγχου της μετανάστευσης είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες.
Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι οι μεταναστευτικές ροές από την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη δεν υφίσταντο όσο υπήρχε η ΕΣΣΔ, αλλά δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυσή της. Δεν είναι τυχαίο και για έναν πρόσθετο λόγο: Διότι η Ευρώπη μπορούσε και μπορεί εύκολα να αποτρέψει ή τουλάχιστον να περιορίσει τη μετανάστευση, επεμβαίνοντας αποτρεπτικά στα παράλια της Βόρεια Αφρικής, της Εγγύς Ανατολής και του Αιγαίου ή στις εστίες του πολέμου που η ίδια πυροδότησε ή ενθάρρυνε, χωρίς να τηρεί στάση Πόντιου Πιλάτου συνεργώντας έτσι στην απώλεια χιλιάδων μεταναστών στα νερά της Μεσογείου.
Γιατί όμως οι μεταναστευτικές ροές από την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη δεν υφίσταντο όσο υπήρχε η ΕΣΣΔ; Ο Eric Hobsbaum, στην «Εποχή των άκρων», διαπιστώνει ότι η ύπαρξη της ΕΣΣΔ ανάγκασε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τον ανταγωνιστή της, δηλαδή τη Δύση, να αυτομεταρρυθμιστεί για ν' αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της συστηματικής αντιπαράθεσης καπιταλισμού - σοσιαλισμού. Αυτό σημαίνει ότι στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης Δύσης–Ανατολής, η Δύση δεν θα μπορούσε να πείσει για τη συστημική υπεροχή της έναντι της Ανατολής, μετατρέποντας τις πόλεις της σε «αποθήκες» εξαθλιωμένων μεταναστών.
Γι' αυτό το κεφάλαιο φρόντισε να εξωραΐσει τον ρόλο του, προσφέροντας κοινωνικές παραχωρήσεις που θα ήταν αδύνατες με την ύπαρξη ενός τεράστιου εφεδρικού στρατού εργαζομένων που θα δημιουργούσαν οι μετανάστες. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το κεφάλαιο ανακαλεί βαθμιαία τις κοινωνικές παραχωρήσεις του και ένας μοχλός επίτευξης αυτού είναι η ανατροπή της ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης εργασίας με την υπερπροσφορά της από τους μετανάστες. Το κεφάλαιο, λοιπόν, είναι αυτό που ενθαρρύνει τη μετανάστευση και για έναν πρόσθετο λόγο: Διότι την υπεραξία της εργασίας τη δημιουργεί το μεταβλητό κεφάλαιο, αυτό δηλαδή που προκύπτει από την προσωποποιημένη εργασία και μπορεί να συμπιεστεί, και όχι το σταθερό (πάγιο) κεφάλαιο, δηλαδή η επένδυση σε εξοπλισμό, που είναι ανελαστικό, ιδιαίτερα σε συνθήκες οξύτατου ανταγωνισμού. Και όσο είναι συμπιεσμένο το κόστος εργασίας τόσο αυξάνεται η υπεραξία της εργασίας που προκύπτει από το μεροκάματο και την υπερεργασία.
Ποιες είναι οι συνέπειες όλων αυτών για την Ευρώπη και τη Δύση γενικότερα; Γράφει ο Ούλριχ Μπεκ: «Μιλάμε πάντα για τον Τρίτο Κόσμο σαν να μη βρίσκεται πουθενά. Βρίσκεται όμως εδώ ανάμεσά μας… στις πρώην αποικιοκρατικές μητροπόλεις της Δυτικής Ευρώπης, όπου δημιουργούνται τοπικές ζώνες εξαθλίωσης, όπου η ανεργία, η παιδική θνησιμότητα, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η κοινωνική ασφάλιση έχουν φθάσει στο επίπεδο των αναπτυσσόμενων χωρών. Η εθνική ποικιλομορφία εμφανίζεται παντού τονισμένη. Αρα είμαστε κι εμείς Τρίτος Κόσμος…». Για να συμπεράνει τελικά: «Μια Δύση χωρίς την Ανατολή (ΕΣΣΔ, κ.ά.) παύει να είναι πλέον Δύση. Μια νικηφόρα Δύση χωρίς την ηττημένη Ανατολή χάνει πολλά από τη δόξα και την αστραφτερότητα αυτής της υπεροχής. Κι αυτό, διότι έχασε αυτό ακριβώς που την έκανε να είναι Δύση, την εξωτερική αντίθεση που επέτρεπε να τιθασεύονται οι εσωτερικές αντιθέσεις και να επιβάλλονται και να διευθύνονται τα ίδια συμφέροντα».
Με άλλα λόγια, οι Ευρωπαίοι, ιδιαίτερα του Νότου, πληρώνουν σήμερα και στο θέμα της μετανάστευσης τις συνέπειες της νίκης του καπιταλισμού στη συστημική του αντιπαράθεση με τον υπαρκτό σοσιαλισμό.
* πολιτικός μηχανικός
http://www.efsyn.gr/arthro/poios-ypokinei-ti-metanasteysi
