Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2014
100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ Α' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1914-2014)
Οι αποικιοκράτες και το ανθρώπινο σφαγείο στη Γηραιά Ηπειρο
Η ΛΗΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΕΔΕΙΞΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου δεν είχε αρνητικές συνέπειες μόνο για τους ηττημένους, αλλά και για τους νικητές
Αεροσκάφη, τεθωρακισμένα, νέου τύπου πλοία
και υποβρύχια, ακόμη και χημικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά
στα πεδία μάχης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που άφησε πίσω του
εκατομμύρια νεκρούς και ανέτρεψε τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Ο αβίωτος
βίος στα χαρακώματα και η «no man's land» είναι οι πιο χαρακτηριστικές
εικόνες του πρώτου μεγάλου πολέμου που αποτυπώθηκαν στο φωτογραφικό φακό
Φέτος κλείνουν 100 χρόνια από την έναρξη του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου (1914-1918), που μαζί με το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που ακολούθησε
(1939-1945) σημάδεψαν την ιστορία της ανθρωπότητας κατά τον 20ό αιώνα.
Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, που εξελίχθηκε κυρίως στο ευρωπαϊκό έδαφος, έδωσε την ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί όλη η τεχνολογία της εποχής για στρατιωτικούς σκοπούς (δηλητηριώδη αέρια, υποβρύχια, αεροπορία κ.ά.) και άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της φρίκης του πολέμου με τα εκατομμύρια θύματά του, κυρίως μεταξύ των στρατιωτών, αλλά και των αμάχων.
Επρόκειτο για έναν καθαρά ιμπεριαλιστικό πόλεμο, που στόχευε στην παγκόσμια ή μερική επικράτηση των κυρίαρχων τάξεων των αντιμαχόμενων χωρών. Αλλά το τελικό αποτέλεσμα του Πολέμου ξεπέρασε, όπως συχνά συμβαίνει, τις επιθυμίες και τα σχέδια των περισσοτέρων από τους συμμετασχόντες.
Η λήξη του Πολέμου έδειξε την ολοκληρωτική αλλαγή του γεωπολιτικού χάρτη της Ευρώπης και άλλων περιοχών του κόσμου.
Στη σύγκρουση αντιπαρατέθηκαν από τη μια πλευρά οι Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία) και οι σύμμαχοί τους, όπως ήταν η Βουλγαρία, που έχασαν τελικά τον Πόλεμο, και από την άλλη βρέθηκαν οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ που συναποτελούνταν από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Ρωσία μέχρι το 1917, τις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1917, την Ιταλία κ.ά.
Η Ελλάδα, με τη βοήθεια του Ελευθέριου Βενιζέλου, προσχώρησε, έπειτα από πολλές περιπέτειες, στο πλευρό της Αντάντ το 1917 και αυτό τη βοήθησε να βρεθεί στο στρατόπεδο των νικητών μετά το τέλος του Πολέμου.
Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος προκάλεσε τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Αυστροουγγαρίας.
Η ρωσική τσαρική αυτοκρατορία, με εδαφικές απώλειες,
μεταλλάχθηκε και έγινε Σοβιετική Ενωση, αφού ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι
τον Οκτώβριο του 1917 κατέλαβαν την εξουσία και τάχθηκαν υπέρ της
ειρήνης και κατά του πολέμου.
Ο Γερμανός αυτοκράτορας επίσης παραιτήθηκε και η Γερμανία υπέγραψε βαρύτατους όρους συνθηκολόγησης. Η Αγγλία κυρίως αλλά και η Γαλλία διαμοιράστηκαν εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η διάλυση της Αυστροουγγαρίας δημιούργησε σημαντικές ανακατατάξεις στο σλαβικό κόσμο και ιδιαίτερα στους Νοτιοσλάβους, που φάνηκε να ενισχύει έως ένα βαθμό τη σλαβική ενότητα της Βαλκανικής, καθώς με το τέλος του «Μεγάλου Πολέμου» ιδρύθηκε το κράτος των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (τέλη 1918), υπό τη σερβική βασιλική δυναστεία. Αργότερα θα φανεί ο πολύ προσωρινός χαρακτήρας αυτής της ενότητας.
Αλλωστε ο σλαβικός αλυτρωτισμός είχε δώσει την αφορμή για την
έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονήθηκε
στο Σαράγιεβο ο διάδοχος του αυστριακού θρόνου αρχιδούκας Φραγκίσκος
Φερδινάνδος από ένα Σέρβο εθνικιστή της Βοσνίας, τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ.
Οι Αυστριακοί βρήκαν την ευκαιρία, όπως αναφέρει ο Γάλλος ιστορικός Ρομπέρ Φρανκ, να τελειώσουν με τη Σερβία, «που η προπαγάνδα της στους Σλάβους του Νότου ήταν απειλή για την ακεραιότητα της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων» και στις 28 Ιουλίου η Αυστρία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της. Η τσαρική Ρωσία αμέσως κήρυξε επιστράτευση, ως πρωτεργάτρια του πανσλαβιστικού ονείρου, για να τεθεί στο πλευρό της Σερβίας. Η Γερμανία προειδοποίησε τη Ρωσία και τη Γαλλία να μη βρεθούν στο πλευρό της Σερβίας και στις αρχές Αυγούστου κηρύσσει τον πόλεμο εναντίον τους και εισβάλλει στο Βέλγιο.
Η Αγγλία μπαίνει αμέσως στον πόλεμο στο πλευρό της Γαλλίας. Ετσι άρχισε ο Μεγάλος Πόλεμος, ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.
Το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου δεν είχε αρνητικές συνέπειες μόνο για τους ηττημένους, αλλά και για τους νικητές.
Τόσο ο Α' όσο και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ενίσχυσαν το κομμουνιστικό κίνημα, που έγινε ένα αγκάθι για τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Η Αριστερά έκανε έντονη κριτική στο «ιμπεριαλιστικό σφαγείο» των πολέμων, όπου ρίχνονταν με ευκολία από τους στρατοκράτες εκατομμύρια νέοι που έπεφταν στα πεδία των μαχών για την υλοποίηση των ανίερων ονείρων των κυρίαρχων οικονομικών τάξεων, για παγκόσμια επιρροή και επικράτηση.
Σύμφωνα με Αγγλους ιστορικούς, το ένα τέταρτο των φοιτητών της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ, ηλικίας κάτω των 25 ετών, που υπηρέτησαν στο βρετανικό στρατό το 1914, σκοτώθηκαν. Στα αγγλικά λαϊκά στρώματα οι απώλειες θα πρέπει να ήταν εξίσου σημαντικές. Οι Γάλλοι έχασαν στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου περί τους 1.600.000 στρατιώτες έναντι 800.000 Βρετανών και 1.800.000 Γερμανών. Οι Αμερικανοί έχασαν 116.000 στρατιώτες στο σύντομο διάστημα της πολεμικής τους εμπλοκής (1917-1918) στο πλευρό της Αντάντ, που όμως υπήρξε αποφασιστική για την έκβαση του πολέμου.
Η Γαλλία και η Αγγλία, αν και νικήτριες, είχαν εξαντληθεί από πολλές απόψεις.
Οπως αναφέρει ο ιστορικός Ερικ Χόμπσμπαουμ: «Το 1940, η Γαλλία υπερφαλαγγίστηκε από υποδεέστερες γερμανικές δυνάμεις, με μια τέτοια ευκολία και ταχύτητα που καταντά γελοία και αποδέχτηκε χωρίς δισταγμό την υποταγή στον Χίτλερ, επειδή η χώρα είχε σχεδόν αιμορραγήσει μέχρι θανάτου το 1914-1918». Αλλά και η Βρετανία, μετά το 1918, «δεν θα ήταν ποτέ πια η ίδια, επειδή η χώρα είχε καταστρέψει την οικονομία της διεξάγοντας έναν πόλεμο ο οποίος ουσιαστικά υπερέβαινε τις δυνάμεις της».
Αλλά και στην Ελλάδα στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου συνέβησαν σημαντικά γεγονότα.
