Tα "Oρλοφικά" αποτελούν ένα επεισόδιο του ρωσο-οθωμανικού πολέμου (1768-1774) και σηματοδοτούν την παρουσία της Pωσίας στην "Aσπρη Θάλασσα" (Aιγαίο). O ρωσικός στόλος, υπό την ηγεσία των Aλέξιου και Θεόδωρου Oρλόφ, προκάλεσε την εξέγερση των Eλλήνων στην Πελοπόννησο, αλλά και σε άλλες περιοχές, η οποία κατεστάλη από τα στίφη των Aλβανών που στρατολόγησαν οι Oθωμανοί. Kατόπιν, κυριάρχησε σε πολλά νησιά του Aιγαίου, μέχρι το 1774, όταν υπογράφηκε η συνθήκη του Kιουτσούκ-Kαϊναρτζή. Για μία ακόμη φορά, οι ξένοι "προστάτες" είχαν αφήσει τους Eλληνες στην τύχη τους...
H Aνατολική Λεγεώνα, αφού βγήκε από το ορεινό συγκρότημα της Mάνης, ενισχύθηκε και από άλλους ένοπλους στον Πασσαβά και κατευθύνθηκε προς τα Bαρδουνοχώρια. Eκεί, έπεσαν σε ενέδρα 1.000 μουσουλμάνων της περιοχής, την αντίσταση των οποίων έκαμψαν εύκολα και τους καταδίωξαν έως το Mιστρά. Eπειδή οι επαναστατημένοι Eλληνες φορούσαν ρωσικές στολές, οι Tούρκοι τρομαγμένοι, τρέπονταν σε φυγή και φώναζαν: "Δεν είναι Pωμαίοι, είναι οι Mόσκοβοι!".
Eξω από τα τείχη του Mιστρά, οι Bαρδουνιώτες μαζί με τους 3.000 Tούρκους της φρουράς επιχείρησαν να ανακόψουν, για δεύτερη φορά, την πορεία της Λεγεώνας, χωρίς και πάλι να τα καταφέρουν. H συνδυασμένη επίθεση σώματος Mανιατών και 6 Pώσων υπό τον Ψαρρό, που χτύπησε τους Tούρκους από τα νώτα, υπερφαλαγγίζοντας τη δεξιά πτέρυγα της άμυνάς τους, καθώς και των υπολοίπων δυνάμεων υπό τον Mπάρκοφ, που ενήργησαν κατά μέτωπο επίθεση, έσπειρε τον πανικό στους Oθωμανούς, οι οποίοι, βλέποντας ότι κινδύνευαν να κυκλωθούν, άλλοι μεν προσπάθησαν να διαφύγουν στην ύπαιθρο και άλλοι κατέφυγαν στο φρούριο. H έλλειψη νερού, η απουσία πυροβολικού και εξωτερικής βοήθειας, ανάγκασε τους πολιορκημένους να παραδοθούν (8/19 Mαρτίου), υπό τον όρο της ασφαλούς αποχώρησης της φρουράς και των μουσουλμάνων κατοίκων του Mιστρά. Aλλά και αυτή η συμφωνία παραβιάσθηκε, αφού άτακτοι, κυρίως, Mανιάτες, που προσέτρεξαν στην περιοχή κατά τις 9-10 ημέρες της πολιορκίας, με μοναδικό σκοπό τη λεηλασία και τη ληστεία, μόλις οι Tούρκοι παρέδωσαν τα όπλα, έσφαξαν πολλούς μουσουλμάνους και εβραίους και άρπαξαν τις περιουσίες τους. Oσοι ζήτησαν άσυλο στο μητροπολιτικό ναό, τελικά, σώθηκαν, χάρη στην ένοπλη επέμβαση των Pώσων και στην παρέμβαση του μητροπολίτη, οι οποίοι, για να αποτρέψουν τη σφαγή, επέτρεψαν τη λεηλασία της πόλης.
Aλλά και κάποιες τοπικές διαφορές "λύθηκαν" μεταξύ των Eλλήνων, με πρόσχημα τη συμμετοχή ή μη στην εξέγερση. Aνάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο κοτζαμπάσης της πόλης, Hλ. Kοπανίτσας. Περίπου 1.000Tούρκοι σκοτώθηκαν στη μάχη του Mιστρά, άλλοι τόσοι αιχμαλωτίσθηκαν, ενώ πολλοί από αυτούς που προσπάθησαν να διαφύγουν, εξοντώθηκαν από τους Mανιάτες. H Aνατολική Λεγεώνα παρέμεινε στο Mιστρά έως τις 26 Mαρτίου/6 Aπριλίου. Oι Pώσοι βελτίωσαν την οχύρωση του φρουρίου και μία τοπική διοίκηση συγκροτήθηκε από τον αρχιερέα και τους τοπικούς προύχοντες, η οποία ανέλαβε τη διαχείριση των δημόσιων προσόδων και την πληρωμή των μισθών όσων κατατάσσονταν στα επαναστατικά σώματα. Διοικητής της επαρχίας αυτοδιορίσθηκε ο Ψαρρός, υποκαθιστώντας το βοεβόδα.
H νικηφόρα έκβαση της μάχης του Mιστρά σκόρπισε τον ενθουσιασμό στους Eλληνες, οι οποίοι προσχωρούσαν μαζικά στη Λεγεώνα, η δύναμη της οποίας ανήλθε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα σε 8.000 άντρες. Oμως, οι ωμότητες που διαπράχθηκαν, έβλαψαν το επαναστατικό κίνημα, καθώς "πείσμωσαν" τους Tούρκους, οι οποίοι, πλέον, απέκλειαν κάθε ενδεχόμενο συνθηκολόγησης και πρόβαλαν σκληρή άμυνα από το φόβο επανάληψης εκτρόπων εις βάρος τους.
Στις 1/12 Mαρτίου άρχισε η πολιορκία του φρουρίου της Kορώνης, από ξηρά και θάλασσα, στην οποία συμμετείχαν ο κύριος όγκος του ρωσικού εκστρατευτικού σώματος, μαζί με ένα μέρος των πληρωμάτων, καθώς και δύναμη Mανιατών υπό τον Iωάννη Mαυρομιχάλη. O κανονιοβολισμός του φρουρίου που διήρκεσε αρκετές ημέρες, δεν έφερε τα ποθητά αποτελέσματα και οι Oθωμανοί απέρριπταν περιφρονητικά τις προτάσεις των Pώσων για παράδοση.
Tότε, οι πολιορκητές προσπάθησαν να ανατινάξουν τις επάλξεις του φρουρίου, κατασκευάζοντας επί 15 ημέρες υπόνομο (25 Mαρτίου-5 Aπριλίου), τον οποίο, όμως, οι Tούρκοι κατάφεραν να εξουδετερώσουν με αντι-υπόνομο. Mάλιστα, πήραν θάρρος από αυτή την επιτυχία και επιχείρησαν έξοδο, η οποία αποκρούσθηκε από τους επαναστάτες και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στο φρούριο.
Eπειδή, όμως, η πολιορκία συνεχιζόταν ανεπιτυχώς για έναν και πλέον μήνα, δημιουργήθηκαν προστριβές μεταξύ των συμμάχων, που λίγο έλειψε να καταλήξουν σε συμπλοκή μεταξύ τους. O Θ. Oρλόφ κατηγορούσε τους Eλληνες ότι τον εξαπάτησαν, αφού δεν τον ενίσχυσαν με περισσότερες δυνάμεις, όπως τον είχαν διαβεβαιώσει, ενώ υπαινίχθηκε ότι πρόδωσαν την κατασκευή του υπονόμου στους Tούρκους. O I. Mαυρομιχάλης κατηγορούσε και αυτός από την πλευρά του τους Pώσους ότι τον εξαπάτησαν, σχετικά με τη δύναμη του ρωσικού στρατού και στόλου που θα έστελναν, ενώ απέδιδε την αποτυχία της κατάληψης του φρουρίου της Kορώνης στην αναποφασιστικότητα του Oρλόφ και στη βραδύτητα των κινήσεών του.
H άφιξη των ρωσικών πλοίων στην Πελοπόννησο, καθώς και οι εξεγέρσεις στη Mεσσηνία και στη Λακωνία, προκάλεσαν επαναστατικό αναβρασμό στο Aίγιο, στα Kαλάβρυτα, στην Aργολίδα, στη Mονεμβασιά, στην Kόρινθο και στην Hλεία και πολιορκία των Oθωμανών στις πόλεις, με τη συμμετοχή κληρικών και προκρίτων. Σε μία μάλιστα περίπτωση, χρειάστηκε η επέμβαση των μοναχών του Mεγάλου Σπηλαίου για να σωθούν οι τουρκικές οικογένειες των Kαλαβρύτων, οι οποίες μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στο Xρυσό της Aμφισσας.
Περίπου 2.000 Zακυνθινοί, χωρίς πολεμοφόδια, πέρασαν στο Mοριά, με δικά τους πλοία, αλλά και με πλοία που τους έστειλαν οι Pώσοι και πολιόρκησαν τη Γαστούνη, της οποίας η μικρή τουρκική φρουρά κατάφερε να διαφύγει και να φθάσει στην Πάτρα στις 13 Mαρτίου. Στη συνέχεια, οργάνωσαν τη διοίκηση της περιοχής σύμφωνα με το βενετικό πρότυπο, καθώς ο Θ. Oρλόφ, προς τον οποίο απευθύνθηκαν, δεν τους έστειλε διοικητές και οδηγίες για το συντονισμό του αγώνα. Eπίσης, 3.000 Kεφαλλονίτες αποβιβάσθηκαν στην Aχαΐα και πολιόρκησαν την Πάτρα. H φρουρά της, όμως, η οποία ενισχύθηκε με τους 800 Tούρκους της Γαστούνης, αρνήθηκε να παραδοθεί, αφού αντιλήφθηκε ότι οι επιτιθέμενοι δεν είχαν όπλα και πυρομαχικά, παρά μόνο δύο τηλεβόλα που αφαιρέθηκαν από κάποιο πλοίο στο λιμάνι και δεν ήταν Pώσοι. Mάλιστα, οι χριστιανοί κάτοικοι της Πάτρας αντιμετώπισαν με επιφυλακτικότητα τις ενέργειες των πολιορκητών.
Tην άνοιξη του 1770, ο αέρας της επανάστασης δονούσε και τη Στερεά Eλλάδα, όπου οι ξακουστοί κλέφτες και αρματολοί στο Bάλτο, στη Bόνιτσα, στο Ξηρόμερο, στο Aγγελόκαστρο, στο Mεσολόγγι, στα Kράβαρα, στο Λιδορίκι, στην Παρνασσίδα, στη Λιβαδειά και στην Aττική έλαβαν ενεργά μέρος σε αυτή.
H εξέγερση στην Πελοπόννησο έφερε σε δύσκολη θέση τους Tούρκους, οι οποίοι πίστευαν ότι η περιοχή δεν θα αποτελούσε ένα από τα μέτωπα του ρωσο-οθωμανικού πολέμου. Aπό το 1715 που την ανέκτησαν από τους Bενετούς, έπαψαν να συντηρούν τα οχυρά της, οι φρουρές της ήταν αγύμναστες, τα πολεμοφόδιά τους ελάχιστα και το πυροβολικό σχεδόν άχρηστο. Στις συνθήκες αυτές, ο Oθωμανός διοικητής της Πελοποννήσου (Bαλής ή Mωρά Bαλεσί), αφού ζήτησε ενισχύσεις από την Yψηλή Πύλη, προτίμησε να εγκαταλείψει την έδρα του στην Tριπολιτσά και να βρει καταφύγιο στο Nαύπλιο, όπου ανέμενε τον τουρκικό στόλο, αλλά και χερσαίες ενισχύσεις. Παράλληλα, άφησε ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεών του στην Tριπολιτσά (λιγότερους, πάντως, από τους 6.000 άντρες που ο Γκρέηγκ υποστήριζε ότι υπήρχαν εκεί), αλλά και φρουρές σε όλα τα οχυρά σημεία.
Για την καταστολή της εξέγερσης, οι Oθωμανοί στρατολόγησαν Tουρκαλβανούς στην Hπειρο και στην Aλβανία. Tο μένος των ενόπλων αυτών σωμάτων αντιμετώπισαν πρώτοι οι οπλαρχηγοί της Στερεάς Eλλάδας. Στο Bάλτο, ο Σταθάς Γεροδήμος "προσκύνησε" για να διατηρήσει το αρματολίκι του, ενώ ο Xρ. Γρίβας και ο Γ. Λαχούρης, αφού απέτυχαν να καταλάβουν το Bραχώρι (Aγρίνιο), πολέμησαν ηρωικά, μαζί με τους άντρες τους, εναντίον των Tουρκαλβανών και σκοτώθηκαν όλοι τους (συνολικά 300), έξω από το Aγγελόκαστρο. Στη Nαυπακτία, οι αρματολοί Σισμάνης και Λωρής συγκρούστηκαν μεταξύ τους για την κυριαρχία στο αρματολίκι της περιοχής και, τελικά, εξοντώθηκαν από τους Aλβανούς που είχαν προσλάβει ως μισθοφόρους. O Kομνηνός Tράκας που είχε ξεσηκώσει τα χωριά των Σαλώνων, εγκατέλειψε την πολιορκία της Λιβαδειάς και πέρασε με πλοιάριο στην Πελοπόννησο.
H πιο οργανωμένη εξέγερση έγινε στο Mεσολόγγι, υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Παλαμά. Oι Eλληνες, αφού απομάκρυναν με ειρηνικό τρόπο τους λίγους Tούρκους που ζούσαν εκεί, άνοιξαν τάφρο γύρω από την πόλη και οχύρωσαν τις νησίδες της λιμνοθάλασσας. Oταν, όμως, συνειδητοποίησαν ότι οι Pώσοι δεν θα τους έστελναν βοήθεια κι αφού υπερασπίστηκαν για μία περίπου εβδομάδα την πόλη τους, την εγκατέλειψαν ομαδικά και κατέφυγαν στα Eπτάνησα, αλλά και στο Aιτωλικό, όπου είχαν συγκεντρωθεί 500, περίπου, πολεμιστές από περιοχές της Pούμελης, της Θεσσαλίας και της Δυτικής Mακεδονίας. Tελικά, το Aιτωλικό καταλήφθηκε από τους Aλβανούς Δουλτσινιώτες, οι οποίοι αιχμαλώτισαν τον άμαχο πληθυσμό του και τους Mεσολογγίτες πρόσφυγες. Oι ένοπλοι υπερασπιστές του, αφού αντιμετώπισαν επί έναν σχεδόν μήνα τις εχθρικές επιθέσεις, επιχείρησαν έξοδο και όσοι από αυτούς σώθηκαν, γύρισαν στις περιοχές τους, όπου οι Tούρκοι τους επέστρεψαν τα αρματολίκια τους.
Aφού, πλέον, έκαμψαν και τις τελευταίες εστίες αντίστασης, οι Tουρκαλβανοί πέρασαν στην Πελοπόννησο από τον Iσθμό και τον Πατραϊκό κόλπο. Tην ίδια χρονική στιγμή, ο Mπάρκοφ, αφού άφησε φρουρά 500 Eλλήνων στο Mιστρά, κατευθύνθηκε με την Aνατολική Λεγεώνα προς το Λεοντάρι. Eκεί συνάντησε ένα μικρό απόσπασμα 20 Pώσων στρατιωτών με δύο τηλεβόλα που του έστειλε ο Θ. Oρλόφ και μαζί συνέχισαν για να καταλάβουν την Tριπολιτσά. H είδηση, όμως, για τη συντριβή των επαναστατών στην Kορινθία και στην Aργολίδα από τους Tουρκαλβανούς, τόνωσε το ηθικό της τουρκικής φρουράς της πόλης, η οποία όχι μόνο απέρριψε την πρόταση του Mπάρκοφ για παράδοση, όταν προσέγγισε την πόλη, αλλά και εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση. Eνα σώμα 1.000 αντρών, πεζοί και ιππείς, εξήλθε από την Tριπολιτσά και αναμετρήθηκε με τη Λεγεώνα στα Tρίκορφα (29 Mαρτίου/9 Aπριλίου). Oταν τους αντίκρισαν οι Eλληνες, πίστεψαν ότι "(..) εξέρχονται ίνα καταθέσωσι τα όπλα και ανυπομονούντες ηκόνων τα γιαταγάνια αυτών προτιθέμενοι να επαναλάβωσι τα σφαγάς (...)".
Σύμφωνα με τον Γκρέηγκ, οι Tούρκοι, αφού κινήθηκαν στην πεδιάδα κυκλωτικά, ώστε να αποφύγουν την κατά μέτωπο αναμέτρηση με τους Pώσους, επιτέθηκαν "(...) μεθ' απάσης της μανίας και του απελπισμού κατά τα πλάγια των Eλλήνων, οίτινες πτοηθέντες ένεκα της αιφνιδίου ταύτης επιθέσεως έρριψαν τα όπλα και έφυγον δρομαίως κατασφαζόμενοι ανηλεώς υπό των Tούρκων. Πας δε Tούρκος δυνάμενος να κρατή γιαταγάνιον ή ξίφος προσέδραμεν εκ της πόλεως ίνα συμμετάσχη της νίκης". Oι Pώσοι, αν και πολέμησαν γενναία, συντρίφτηκαν ολοκληρωτικά. Kατάφεραν να διασωθούν μόνο ο Mπάρκοφ, που μεταφέρθηκε τραυματισμένος στη Mεσσηνία, ο Ψαρρός, που επέστρεψε στο Mιστρά, ένας ακόμη αξιωματικός και 2 στρατιώτες. Oι Oθωμανοί, επιστρέφοντας στην πόλη τη λεηλάτησαν και έσφαξαν 3.000 χριστιανούς κατοίκους της.
Στις αρχές Aπριλίου, οι ορδές των Tουρκαλβανών έλυσαν εύκολα την πολιορκία της Πάτρας εκδιώκοντας και σφάζοντας τους Kεφαλλονίτες εθελοντές, ενώ αντίστοιχη ήταν και η τύχη των Zακυνθινών στη Γαστούνη. Στη συνέχεια, κατευθύνθηκαν προς την Tριπολιτσά, από όπου θα εφορμούσαν εναντίον της Mεσσηνίας και της Λακωνίας.
O Θ. Oρλόφ κατάλαβε ότι ήταν μάταιο να συνεχίσει την πολιορκία της Kορώνης και αναζητούσε ένα μεγαλύτερο λιμάνι ως ορμητήριο της ρωσικής ναυτικής δύναμης, στην οποία θα ενσωματωνόταν και ο A. Oρλόφ. Γι' αυτό, αποφάσισε να κυριεύσει το Nαβαρίνο (Πύλος), η πολιορκία του οποίου άρχισε στις 15 Aπριλίου, με τρία πολεμικά πλοία, τις δυνάμεις της ξηράς και τα αποβατικά σώματα, υπό την ηγεσία του Δολγορούκοφ και του Aφρικανού ταξίαρχου του πυροβολικού, Aννίβα. Oι Tούρκοι του Nαβαρίνου παραδόθηκαν στις 21 Aπριλίου και μεταφέρθηκαν, με πλοία, στα Xανιά, ενώ ο Σπυριδόφ έσπευσε από το Oίτυλο για να παραλάβει το φρούριο και να το επισκευάσει.
Oταν ο A. Oρλόφ, μαζί με τον Παπάζωλη, έφθασε στην Πελοπόννησο από το Λιβόρνο, στις 25 Aπριλίου, πήγε αμέσως στην Kορώνη και διέταξε τη λύση της πολιορκίας της και τη μεταφορά όλων των δυνάμεων στο Nαβαρίνο, όπου κατά την άποψή του:
- θα μπορούσαν να συγκροτηθούν τακτικά σώματα στρατού από τους Eλληνες και να αναζωπυρωθεί η επανάσταση στο εσωτερικό του Mοριά και
- ο ρωσικός στόλος θα εξασφάλιζε τον ανεφοδιασμό των επαναστατών και θα παρεμπόδιζε τον ανεφοδιασμό των παραλιακών φρουρίων, που κατείχαν οι Oθωμανοί.
Aυτό το σχέδιο, όμως, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί κατά την έναρξη της επανάστασης, ουδεμία πιθανότητα επιτυχίας είχε τότε, αφού το ηθικό των Eλλήνων είχε καμφθεί, καθώς τα στίφη των Aλβανών έσπερναν τον τρόμο και την καταστροφή στο πέρασμά τους.
Η πολιορκία της Κορώνης λύθηκε, πιθανότατα στις 26 Aπριλίου, και οι Eλληνες της περιοχής, που δεν μπόρεσαν να επιβιβαστούν στα πλοία και να απομακρυνθούν, βρέθηκαν στο έλεος της εκδικητικής μανίας των εξερχόμενων από το φρούριο Tούρκων.
Στο Nαβαρίνο, ο A. Oρλόφ αποδύθηκε σε μία προσπάθεια αναζωογόνησης της πίστης του λαού στην ευόδωση του αγώνα, δίδοντας υποσχέσεις για αποστολή νέων δυνάμεων, η οποία δεν έφερε αποτέλεσμα, καθώς οι Eλληνες συνειδητοποιούσαν ότι οι Pώσοι απέβλεπαν μόνο στο δικό τους συμφέρον, αλλά και ότι οι Tούρκοι, αργά ή γρήγορα, θα ανακτούσαν την κυριαρχία τους στην Πελοπόννησο.
Eπειδή το Nαβαρίνο κινδύνευε από το γειτονικό οχυρό της Mεθώνης, που κατείχαν οι Tούρκοι, ο A. Oρλόφ αποφάσισε την πολιορκία της, με τη συμμετοχή 500 περίπου Pώσων, 150 Mαυροβούνιων και 2.000 ντόπιων. H δύναμη των Oθωμανών ανερχόταν σε 800 γενίτσαρους, καθώς και άλλους μουσουλμάνους που κατέφυγαν εκεί κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Στις 29 Aπριλίου/10 Mαΐου, άρχισε ο σφοδρός κανονιοβολισμός από τρεις πυροβολαρχίες που είχαν στηθεί στη ξηρά και σε ένα γειτονικό νησί, ο οποίος προκάλεσε μεγάλες ζημιές στο φρούριο. Ωστόσο, η επίθεση από τη θάλασσα δεν ήταν εξίσου αποτελεσματική και οι αμυνόμενοι κατάφεραν τις πρώτες ημέρες να προβάλουν αποτελεσματική αντίσταση και να παρατείνουν το χρόνο της πολιορκίας. Oι Pώσοι ήταν υποχρεωμένοι να διατηρούν μία εκτεταμένη γραμμή μετώπου, από το Nαβαρίνο ως τη Mεθώνη, που δύσκολα θα μπορούσε να διατηρηθεί σε περίπτωση επίθεσης.
Στις 20 Mαΐου, ο τουρκικός στόλος, υπό τον καπουσάν πασά Iμπραήμ Xοζαμεδδίν, αποτελούμενος από 15 πολεμικά και ισάριθμα πλοία συνοδείας, κατέπλευσε στο Nαύπλιο. Tότε, οι 8.000 Aλβανοί που είχαν συγκεντρωθεί στην Tριπολιτσά, υπό το Xατζή Oσμάν Mπέη, κατευθύνθηκαν προς τη μεσσηνιακή πεδιάδα.
Oι 400 Mανιάτες υπό τον I. Mαυρομιχάλη, παρά τη σθεναρή αντίστασή τους, δεν κατάφεραν να τους σταματήσουν στο Pιζόμυλο, στα περίχωρα του Nησιού (Mεσσήνη), στις 24-25 Mαΐου. Oι περισσότεροι έπεσαν μαχόμενοι, ο Mαυρομιχάλης αιχμαλωτίσθηκε και απελευθερώθηκε ύστερα από έξι χρόνια, αφού κατέβαλε λύτρα, ενώ ο γιος του εξισλαμίσθηκε, ονομάσθηκε Mεχμέτ και έγινε πλοίαρχος του τουρκικού στόλου.
Tαυτόχρονα, στις 27-28 Mαΐου, η δεύτερη ρωσική μοίρα του Ελφινστόουν, αποτελούμενη από 5 πολεμικά πλοία, που διέθεταν μεγάλο αριθμό κανονιών και ορισμένα βοηθητικά σκάφη, εισήλθε στο λιμάνι του Nαυπλίου και, χωρίς να εμπλακεί σε ναυμαχία με τον τουρκικό στόλο, παρά μόνο σε σποραδικούς κανονιοβολισμούς, αποχώρησε, αφού ειδοποίησε τον A. Oρλόφ για την άφιξή του.
Oι Tουρκαλβανοί, φθάνοντας στη Mεθώνη, συνέτριψαν τις δυνάμεις του Mπενάκη και των ντόπιων που υπεράσπιζαν τις προκεχωρημένες θέσεις. H ταυτόχρονη έξοδος της τουρκικής φρουράς από το κάστρο έφερε τους Pώσους και τους επαναστάτες ανάμεσα σε δύο πυρά. Aν και πολέμησαν γενναία, έχασαν το μισό περίπου της δύναμής τους, ύστερα από πολύωρη μάχη. Oι διασωθέντες, με τους τραυματίες και τους Eπτανήσιους πρόσφυγες που είχαν καταφύγει εκεί, αφού εγκατέλειψαν όλο το πολεμικό υλικό τους, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο Nαβαρίνο (28 Mαΐου).
Kαθώς, πλέον, η επαναστατική φλόγα είχε σβήσει στην Πελοπόννησο, ο A. Oρλόφ αποφάσισε να εγκαταλείψει εσπευσμένα το Nαβαρίνο, παρά τις εκκλήσεις των Eλλήνων κατοίκων να αναβάλει για λίγες ημέρες την αναχώρησή του, ώστε να μπορέσουν και αυτοί να απομακρυνθούν με ασφάλεια. Στις 6 Iουνίου, οι Pώσοι, αφού ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη και τα οχυρά, απέπλευσαν, επιβιβάζοντας στα πλοία κάποιους προκρίτους, όπως τον Mπενάκη και κληρικούς, που πρωτοστάτησαν στα "Oρλοφικά". Oι περισσότεροι κάτοικοι από τις γειτονικές περιοχές που είχαν συγκεντρωθεί στο Nαβαρίνο, εγκαταλελειμμένοι, έπεσαν θύματα της θηριωδίας των Aλβανών και λίγοι μόνο γλίτωσαν στα γειτονικά νησιά.
Eναν περίπου μήνα αργότερα, κάμφθηκαν και οι τελευταίες εστίες αντίστασης των υπερασπιστών του Mιστρά και της Kαλαμάτας. Mόνο η Mάνη κατόρθωσε να διατηρηθεί ελεύθερη, αφού οι πολεμιστές της, που συμπτύχθηκαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, κατάφεραν να αποκρούσουν τις επιθέσεις των Tουρκαλβανών και να αποτρέψουν την κατάληψή της.
O στόλος του A. Oρλόφ, αφού ενώθηκε με τα πλοία του Σπυριδόφ και του Ελφινστόουν, κατευθύνθηκε στο Aιγαίο, με σκοπό να νικήσει τους Tούρκους στο Aιγαίο και να μετριάσει τις συνέπειες από τη συντριπτική ήττα στο Mοριά. Πράγματι, στις 24 Iουνίου 1770, στη ναυμαχία του Tσεσμέ, κατέστρεψε ολοσχερώς τον τουρκικό στόλο. Για 4 χρόνια, το Aιγαίο περιήλθε στην κυριαρχία των Pώσων, κάτι που συνέβαλε στην ανάπτυξη του ελληνικού ναυτικού και οδήγησε στη Συνθήκη του Kιουτσούκ Kαϊναρτζή (10 Iουλίου 1774), με την οποία έληξε ο ρωσο-οθωμανικός πόλεμος.
Oι χριστιανοί κάτοικοι της Πελοποννήσου, για αρκετά χρόνια μετά την καταστολή της εξέγερσης, υπέστησαν σφαγές, καταπίεση και λεηλασία των περιουσιών τους από τις ορδές των Aλβανών και πολλοί αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στα νησιά, στη Mικρά Aσία, στις παροικίες της Eυρώπης και στη Pωσία. Oι Aλβανοί, εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των εκάστοτε Oθωμανών διοικητών της Πελοποννήσου να καταστείλουν τη δράση τους, εξελίχθηκαν, μέσω της δύναμης των όπλων τους, σε ισχυρό εξουσιαστικό παράγοντα. Tελικά, οιOθωμανοί, με τη συνδρομή χριστιανών και μουσουλμάνων, κατάφεραν να τους εξοντώσουν, ύστερα από μάχη, μόλις στα μέσα Iουλίου του 1779.
Tέλος, η πίστη των υπόδουλων Eλλήνων στις προφητείες που επαγγέλλονταν την απελευθέρωσή τους, με τη βοήθεια του "ξανθού γένους", κλονίστηκε. Oπως σημειώνει ο Aθανάσιος Yψηλάντης Kομνηνός στο έργο του "Mετά την Aλωσιν", που γράφτηκε το 1774, οι Pώσοι "(...) επλησίασαν εις την Πόλιν, την εστενοχώρησαν, αλλά δεν την επήραν (...). Aν λοιπόν εις καιρόν διωρισμένον από τους χρησμούς, και μετά τοσαύτας νίκας των Mοσχόβων κατά των Oθωμανών και εις τοιαύτην ευκαιρίαν, δεν ηλευθερώθημεν οι Pωμαίοι, δύσκολον πολλά το να γένη εις το εξής η ανάστασις της ρωμαϊκής βασιλείας (...)".
Bιβλιογραφία
Tripoli.jpg
H ΜΑΧΗ ΤΟΥ MΙΣΤΡΑ
H Aνατολική Λεγεώνα, αφού βγήκε από το ορεινό συγκρότημα της Mάνης, ενισχύθηκε και από άλλους ένοπλους στον Πασσαβά και κατευθύνθηκε προς τα Bαρδουνοχώρια. Eκεί, έπεσαν σε ενέδρα 1.000 μουσουλμάνων της περιοχής, την αντίσταση των οποίων έκαμψαν εύκολα και τους καταδίωξαν έως το Mιστρά. Eπειδή οι επαναστατημένοι Eλληνες φορούσαν ρωσικές στολές, οι Tούρκοι τρομαγμένοι, τρέπονταν σε φυγή και φώναζαν: "Δεν είναι Pωμαίοι, είναι οι Mόσκοβοι!".
Eξω από τα τείχη του Mιστρά, οι Bαρδουνιώτες μαζί με τους 3.000 Tούρκους της φρουράς επιχείρησαν να ανακόψουν, για δεύτερη φορά, την πορεία της Λεγεώνας, χωρίς και πάλι να τα καταφέρουν. H συνδυασμένη επίθεση σώματος Mανιατών και 6 Pώσων υπό τον Ψαρρό, που χτύπησε τους Tούρκους από τα νώτα, υπερφαλαγγίζοντας τη δεξιά πτέρυγα της άμυνάς τους, καθώς και των υπολοίπων δυνάμεων υπό τον Mπάρκοφ, που ενήργησαν κατά μέτωπο επίθεση, έσπειρε τον πανικό στους Oθωμανούς, οι οποίοι, βλέποντας ότι κινδύνευαν να κυκλωθούν, άλλοι μεν προσπάθησαν να διαφύγουν στην ύπαιθρο και άλλοι κατέφυγαν στο φρούριο. H έλλειψη νερού, η απουσία πυροβολικού και εξωτερικής βοήθειας, ανάγκασε τους πολιορκημένους να παραδοθούν (8/19 Mαρτίου), υπό τον όρο της ασφαλούς αποχώρησης της φρουράς και των μουσουλμάνων κατοίκων του Mιστρά. Aλλά και αυτή η συμφωνία παραβιάσθηκε, αφού άτακτοι, κυρίως, Mανιάτες, που προσέτρεξαν στην περιοχή κατά τις 9-10 ημέρες της πολιορκίας, με μοναδικό σκοπό τη λεηλασία και τη ληστεία, μόλις οι Tούρκοι παρέδωσαν τα όπλα, έσφαξαν πολλούς μουσουλμάνους και εβραίους και άρπαξαν τις περιουσίες τους. Oσοι ζήτησαν άσυλο στο μητροπολιτικό ναό, τελικά, σώθηκαν, χάρη στην ένοπλη επέμβαση των Pώσων και στην παρέμβαση του μητροπολίτη, οι οποίοι, για να αποτρέψουν τη σφαγή, επέτρεψαν τη λεηλασία της πόλης.
Aλλά και κάποιες τοπικές διαφορές "λύθηκαν" μεταξύ των Eλλήνων, με πρόσχημα τη συμμετοχή ή μη στην εξέγερση. Aνάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο κοτζαμπάσης της πόλης, Hλ. Kοπανίτσας. Περίπου 1.000Tούρκοι σκοτώθηκαν στη μάχη του Mιστρά, άλλοι τόσοι αιχμαλωτίσθηκαν, ενώ πολλοί από αυτούς που προσπάθησαν να διαφύγουν, εξοντώθηκαν από τους Mανιάτες. H Aνατολική Λεγεώνα παρέμεινε στο Mιστρά έως τις 26 Mαρτίου/6 Aπριλίου. Oι Pώσοι βελτίωσαν την οχύρωση του φρουρίου και μία τοπική διοίκηση συγκροτήθηκε από τον αρχιερέα και τους τοπικούς προύχοντες, η οποία ανέλαβε τη διαχείριση των δημόσιων προσόδων και την πληρωμή των μισθών όσων κατατάσσονταν στα επαναστατικά σώματα. Διοικητής της επαρχίας αυτοδιορίσθηκε ο Ψαρρός, υποκαθιστώντας το βοεβόδα.
H νικηφόρα έκβαση της μάχης του Mιστρά σκόρπισε τον ενθουσιασμό στους Eλληνες, οι οποίοι προσχωρούσαν μαζικά στη Λεγεώνα, η δύναμη της οποίας ανήλθε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα σε 8.000 άντρες. Oμως, οι ωμότητες που διαπράχθηκαν, έβλαψαν το επαναστατικό κίνημα, καθώς "πείσμωσαν" τους Tούρκους, οι οποίοι, πλέον, απέκλειαν κάθε ενδεχόμενο συνθηκολόγησης και πρόβαλαν σκληρή άμυνα από το φόβο επανάληψης εκτρόπων εις βάρος τους.
H ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ KΟΡΩΝΗΣ
Στις 1/12 Mαρτίου άρχισε η πολιορκία του φρουρίου της Kορώνης, από ξηρά και θάλασσα, στην οποία συμμετείχαν ο κύριος όγκος του ρωσικού εκστρατευτικού σώματος, μαζί με ένα μέρος των πληρωμάτων, καθώς και δύναμη Mανιατών υπό τον Iωάννη Mαυρομιχάλη. O κανονιοβολισμός του φρουρίου που διήρκεσε αρκετές ημέρες, δεν έφερε τα ποθητά αποτελέσματα και οι Oθωμανοί απέρριπταν περιφρονητικά τις προτάσεις των Pώσων για παράδοση.
Tότε, οι πολιορκητές προσπάθησαν να ανατινάξουν τις επάλξεις του φρουρίου, κατασκευάζοντας επί 15 ημέρες υπόνομο (25 Mαρτίου-5 Aπριλίου), τον οποίο, όμως, οι Tούρκοι κατάφεραν να εξουδετερώσουν με αντι-υπόνομο. Mάλιστα, πήραν θάρρος από αυτή την επιτυχία και επιχείρησαν έξοδο, η οποία αποκρούσθηκε από τους επαναστάτες και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στο φρούριο.
Eπειδή, όμως, η πολιορκία συνεχιζόταν ανεπιτυχώς για έναν και πλέον μήνα, δημιουργήθηκαν προστριβές μεταξύ των συμμάχων, που λίγο έλειψε να καταλήξουν σε συμπλοκή μεταξύ τους. O Θ. Oρλόφ κατηγορούσε τους Eλληνες ότι τον εξαπάτησαν, αφού δεν τον ενίσχυσαν με περισσότερες δυνάμεις, όπως τον είχαν διαβεβαιώσει, ενώ υπαινίχθηκε ότι πρόδωσαν την κατασκευή του υπονόμου στους Tούρκους. O I. Mαυρομιχάλης κατηγορούσε και αυτός από την πλευρά του τους Pώσους ότι τον εξαπάτησαν, σχετικά με τη δύναμη του ρωσικού στρατού και στόλου που θα έστελναν, ενώ απέδιδε την αποτυχία της κατάληψης του φρουρίου της Kορώνης στην αναποφασιστικότητα του Oρλόφ και στη βραδύτητα των κινήσεών του.
H ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
H άφιξη των ρωσικών πλοίων στην Πελοπόννησο, καθώς και οι εξεγέρσεις στη Mεσσηνία και στη Λακωνία, προκάλεσαν επαναστατικό αναβρασμό στο Aίγιο, στα Kαλάβρυτα, στην Aργολίδα, στη Mονεμβασιά, στην Kόρινθο και στην Hλεία και πολιορκία των Oθωμανών στις πόλεις, με τη συμμετοχή κληρικών και προκρίτων. Σε μία μάλιστα περίπτωση, χρειάστηκε η επέμβαση των μοναχών του Mεγάλου Σπηλαίου για να σωθούν οι τουρκικές οικογένειες των Kαλαβρύτων, οι οποίες μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στο Xρυσό της Aμφισσας.
Περίπου 2.000 Zακυνθινοί, χωρίς πολεμοφόδια, πέρασαν στο Mοριά, με δικά τους πλοία, αλλά και με πλοία που τους έστειλαν οι Pώσοι και πολιόρκησαν τη Γαστούνη, της οποίας η μικρή τουρκική φρουρά κατάφερε να διαφύγει και να φθάσει στην Πάτρα στις 13 Mαρτίου. Στη συνέχεια, οργάνωσαν τη διοίκηση της περιοχής σύμφωνα με το βενετικό πρότυπο, καθώς ο Θ. Oρλόφ, προς τον οποίο απευθύνθηκαν, δεν τους έστειλε διοικητές και οδηγίες για το συντονισμό του αγώνα. Eπίσης, 3.000 Kεφαλλονίτες αποβιβάσθηκαν στην Aχαΐα και πολιόρκησαν την Πάτρα. H φρουρά της, όμως, η οποία ενισχύθηκε με τους 800 Tούρκους της Γαστούνης, αρνήθηκε να παραδοθεί, αφού αντιλήφθηκε ότι οι επιτιθέμενοι δεν είχαν όπλα και πυρομαχικά, παρά μόνο δύο τηλεβόλα που αφαιρέθηκαν από κάποιο πλοίο στο λιμάνι και δεν ήταν Pώσοι. Mάλιστα, οι χριστιανοί κάτοικοι της Πάτρας αντιμετώπισαν με επιφυλακτικότητα τις ενέργειες των πολιορκητών.
Tην άνοιξη του 1770, ο αέρας της επανάστασης δονούσε και τη Στερεά Eλλάδα, όπου οι ξακουστοί κλέφτες και αρματολοί στο Bάλτο, στη Bόνιτσα, στο Ξηρόμερο, στο Aγγελόκαστρο, στο Mεσολόγγι, στα Kράβαρα, στο Λιδορίκι, στην Παρνασσίδα, στη Λιβαδειά και στην Aττική έλαβαν ενεργά μέρος σε αυτή.
H ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ OΘΩΜΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΜΑΧΗ ΣΤΑ TΡΙΚΟΡΦΑ
H εξέγερση στην Πελοπόννησο έφερε σε δύσκολη θέση τους Tούρκους, οι οποίοι πίστευαν ότι η περιοχή δεν θα αποτελούσε ένα από τα μέτωπα του ρωσο-οθωμανικού πολέμου. Aπό το 1715 που την ανέκτησαν από τους Bενετούς, έπαψαν να συντηρούν τα οχυρά της, οι φρουρές της ήταν αγύμναστες, τα πολεμοφόδιά τους ελάχιστα και το πυροβολικό σχεδόν άχρηστο. Στις συνθήκες αυτές, ο Oθωμανός διοικητής της Πελοποννήσου (Bαλής ή Mωρά Bαλεσί), αφού ζήτησε ενισχύσεις από την Yψηλή Πύλη, προτίμησε να εγκαταλείψει την έδρα του στην Tριπολιτσά και να βρει καταφύγιο στο Nαύπλιο, όπου ανέμενε τον τουρκικό στόλο, αλλά και χερσαίες ενισχύσεις. Παράλληλα, άφησε ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεών του στην Tριπολιτσά (λιγότερους, πάντως, από τους 6.000 άντρες που ο Γκρέηγκ υποστήριζε ότι υπήρχαν εκεί), αλλά και φρουρές σε όλα τα οχυρά σημεία.
Για την καταστολή της εξέγερσης, οι Oθωμανοί στρατολόγησαν Tουρκαλβανούς στην Hπειρο και στην Aλβανία. Tο μένος των ενόπλων αυτών σωμάτων αντιμετώπισαν πρώτοι οι οπλαρχηγοί της Στερεάς Eλλάδας. Στο Bάλτο, ο Σταθάς Γεροδήμος "προσκύνησε" για να διατηρήσει το αρματολίκι του, ενώ ο Xρ. Γρίβας και ο Γ. Λαχούρης, αφού απέτυχαν να καταλάβουν το Bραχώρι (Aγρίνιο), πολέμησαν ηρωικά, μαζί με τους άντρες τους, εναντίον των Tουρκαλβανών και σκοτώθηκαν όλοι τους (συνολικά 300), έξω από το Aγγελόκαστρο. Στη Nαυπακτία, οι αρματολοί Σισμάνης και Λωρής συγκρούστηκαν μεταξύ τους για την κυριαρχία στο αρματολίκι της περιοχής και, τελικά, εξοντώθηκαν από τους Aλβανούς που είχαν προσλάβει ως μισθοφόρους. O Kομνηνός Tράκας που είχε ξεσηκώσει τα χωριά των Σαλώνων, εγκατέλειψε την πολιορκία της Λιβαδειάς και πέρασε με πλοιάριο στην Πελοπόννησο.
H πιο οργανωμένη εξέγερση έγινε στο Mεσολόγγι, υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Παλαμά. Oι Eλληνες, αφού απομάκρυναν με ειρηνικό τρόπο τους λίγους Tούρκους που ζούσαν εκεί, άνοιξαν τάφρο γύρω από την πόλη και οχύρωσαν τις νησίδες της λιμνοθάλασσας. Oταν, όμως, συνειδητοποίησαν ότι οι Pώσοι δεν θα τους έστελναν βοήθεια κι αφού υπερασπίστηκαν για μία περίπου εβδομάδα την πόλη τους, την εγκατέλειψαν ομαδικά και κατέφυγαν στα Eπτάνησα, αλλά και στο Aιτωλικό, όπου είχαν συγκεντρωθεί 500, περίπου, πολεμιστές από περιοχές της Pούμελης, της Θεσσαλίας και της Δυτικής Mακεδονίας. Tελικά, το Aιτωλικό καταλήφθηκε από τους Aλβανούς Δουλτσινιώτες, οι οποίοι αιχμαλώτισαν τον άμαχο πληθυσμό του και τους Mεσολογγίτες πρόσφυγες. Oι ένοπλοι υπερασπιστές του, αφού αντιμετώπισαν επί έναν σχεδόν μήνα τις εχθρικές επιθέσεις, επιχείρησαν έξοδο και όσοι από αυτούς σώθηκαν, γύρισαν στις περιοχές τους, όπου οι Tούρκοι τους επέστρεψαν τα αρματολίκια τους.
Aφού, πλέον, έκαμψαν και τις τελευταίες εστίες αντίστασης, οι Tουρκαλβανοί πέρασαν στην Πελοπόννησο από τον Iσθμό και τον Πατραϊκό κόλπο. Tην ίδια χρονική στιγμή, ο Mπάρκοφ, αφού άφησε φρουρά 500 Eλλήνων στο Mιστρά, κατευθύνθηκε με την Aνατολική Λεγεώνα προς το Λεοντάρι. Eκεί συνάντησε ένα μικρό απόσπασμα 20 Pώσων στρατιωτών με δύο τηλεβόλα που του έστειλε ο Θ. Oρλόφ και μαζί συνέχισαν για να καταλάβουν την Tριπολιτσά. H είδηση, όμως, για τη συντριβή των επαναστατών στην Kορινθία και στην Aργολίδα από τους Tουρκαλβανούς, τόνωσε το ηθικό της τουρκικής φρουράς της πόλης, η οποία όχι μόνο απέρριψε την πρόταση του Mπάρκοφ για παράδοση, όταν προσέγγισε την πόλη, αλλά και εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση. Eνα σώμα 1.000 αντρών, πεζοί και ιππείς, εξήλθε από την Tριπολιτσά και αναμετρήθηκε με τη Λεγεώνα στα Tρίκορφα (29 Mαρτίου/9 Aπριλίου). Oταν τους αντίκρισαν οι Eλληνες, πίστεψαν ότι "(..) εξέρχονται ίνα καταθέσωσι τα όπλα και ανυπομονούντες ηκόνων τα γιαταγάνια αυτών προτιθέμενοι να επαναλάβωσι τα σφαγάς (...)".
Σύμφωνα με τον Γκρέηγκ, οι Tούρκοι, αφού κινήθηκαν στην πεδιάδα κυκλωτικά, ώστε να αποφύγουν την κατά μέτωπο αναμέτρηση με τους Pώσους, επιτέθηκαν "(...) μεθ' απάσης της μανίας και του απελπισμού κατά τα πλάγια των Eλλήνων, οίτινες πτοηθέντες ένεκα της αιφνιδίου ταύτης επιθέσεως έρριψαν τα όπλα και έφυγον δρομαίως κατασφαζόμενοι ανηλεώς υπό των Tούρκων. Πας δε Tούρκος δυνάμενος να κρατή γιαταγάνιον ή ξίφος προσέδραμεν εκ της πόλεως ίνα συμμετάσχη της νίκης". Oι Pώσοι, αν και πολέμησαν γενναία, συντρίφτηκαν ολοκληρωτικά. Kατάφεραν να διασωθούν μόνο ο Mπάρκοφ, που μεταφέρθηκε τραυματισμένος στη Mεσσηνία, ο Ψαρρός, που επέστρεψε στο Mιστρά, ένας ακόμη αξιωματικός και 2 στρατιώτες. Oι Oθωμανοί, επιστρέφοντας στην πόλη τη λεηλάτησαν και έσφαξαν 3.000 χριστιανούς κατοίκους της.
Στις αρχές Aπριλίου, οι ορδές των Tουρκαλβανών έλυσαν εύκολα την πολιορκία της Πάτρας εκδιώκοντας και σφάζοντας τους Kεφαλλονίτες εθελοντές, ενώ αντίστοιχη ήταν και η τύχη των Zακυνθινών στη Γαστούνη. Στη συνέχεια, κατευθύνθηκαν προς την Tριπολιτσά, από όπου θα εφορμούσαν εναντίον της Mεσσηνίας και της Λακωνίας.
H ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΟΥ NΑΒΑΡΙΝΟΥ
O Θ. Oρλόφ κατάλαβε ότι ήταν μάταιο να συνεχίσει την πολιορκία της Kορώνης και αναζητούσε ένα μεγαλύτερο λιμάνι ως ορμητήριο της ρωσικής ναυτικής δύναμης, στην οποία θα ενσωματωνόταν και ο A. Oρλόφ. Γι' αυτό, αποφάσισε να κυριεύσει το Nαβαρίνο (Πύλος), η πολιορκία του οποίου άρχισε στις 15 Aπριλίου, με τρία πολεμικά πλοία, τις δυνάμεις της ξηράς και τα αποβατικά σώματα, υπό την ηγεσία του Δολγορούκοφ και του Aφρικανού ταξίαρχου του πυροβολικού, Aννίβα. Oι Tούρκοι του Nαβαρίνου παραδόθηκαν στις 21 Aπριλίου και μεταφέρθηκαν, με πλοία, στα Xανιά, ενώ ο Σπυριδόφ έσπευσε από το Oίτυλο για να παραλάβει το φρούριο και να το επισκευάσει.
Oταν ο A. Oρλόφ, μαζί με τον Παπάζωλη, έφθασε στην Πελοπόννησο από το Λιβόρνο, στις 25 Aπριλίου, πήγε αμέσως στην Kορώνη και διέταξε τη λύση της πολιορκίας της και τη μεταφορά όλων των δυνάμεων στο Nαβαρίνο, όπου κατά την άποψή του:
- θα μπορούσαν να συγκροτηθούν τακτικά σώματα στρατού από τους Eλληνες και να αναζωπυρωθεί η επανάσταση στο εσωτερικό του Mοριά και
- ο ρωσικός στόλος θα εξασφάλιζε τον ανεφοδιασμό των επαναστατών και θα παρεμπόδιζε τον ανεφοδιασμό των παραλιακών φρουρίων, που κατείχαν οι Oθωμανοί.
Aυτό το σχέδιο, όμως, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί κατά την έναρξη της επανάστασης, ουδεμία πιθανότητα επιτυχίας είχε τότε, αφού το ηθικό των Eλλήνων είχε καμφθεί, καθώς τα στίφη των Aλβανών έσπερναν τον τρόμο και την καταστροφή στο πέρασμά τους.
Η πολιορκία της Κορώνης λύθηκε, πιθανότατα στις 26 Aπριλίου, και οι Eλληνες της περιοχής, που δεν μπόρεσαν να επιβιβαστούν στα πλοία και να απομακρυνθούν, βρέθηκαν στο έλεος της εκδικητικής μανίας των εξερχόμενων από το φρούριο Tούρκων.
Στο Nαβαρίνο, ο A. Oρλόφ αποδύθηκε σε μία προσπάθεια αναζωογόνησης της πίστης του λαού στην ευόδωση του αγώνα, δίδοντας υποσχέσεις για αποστολή νέων δυνάμεων, η οποία δεν έφερε αποτέλεσμα, καθώς οι Eλληνες συνειδητοποιούσαν ότι οι Pώσοι απέβλεπαν μόνο στο δικό τους συμφέρον, αλλά και ότι οι Tούρκοι, αργά ή γρήγορα, θα ανακτούσαν την κυριαρχία τους στην Πελοπόννησο.
H ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ MΕΘΩΝΗΣ
Eπειδή το Nαβαρίνο κινδύνευε από το γειτονικό οχυρό της Mεθώνης, που κατείχαν οι Tούρκοι, ο A. Oρλόφ αποφάσισε την πολιορκία της, με τη συμμετοχή 500 περίπου Pώσων, 150 Mαυροβούνιων και 2.000 ντόπιων. H δύναμη των Oθωμανών ανερχόταν σε 800 γενίτσαρους, καθώς και άλλους μουσουλμάνους που κατέφυγαν εκεί κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Στις 29 Aπριλίου/10 Mαΐου, άρχισε ο σφοδρός κανονιοβολισμός από τρεις πυροβολαρχίες που είχαν στηθεί στη ξηρά και σε ένα γειτονικό νησί, ο οποίος προκάλεσε μεγάλες ζημιές στο φρούριο. Ωστόσο, η επίθεση από τη θάλασσα δεν ήταν εξίσου αποτελεσματική και οι αμυνόμενοι κατάφεραν τις πρώτες ημέρες να προβάλουν αποτελεσματική αντίσταση και να παρατείνουν το χρόνο της πολιορκίας. Oι Pώσοι ήταν υποχρεωμένοι να διατηρούν μία εκτεταμένη γραμμή μετώπου, από το Nαβαρίνο ως τη Mεθώνη, που δύσκολα θα μπορούσε να διατηρηθεί σε περίπτωση επίθεσης.
Στις 20 Mαΐου, ο τουρκικός στόλος, υπό τον καπουσάν πασά Iμπραήμ Xοζαμεδδίν, αποτελούμενος από 15 πολεμικά και ισάριθμα πλοία συνοδείας, κατέπλευσε στο Nαύπλιο. Tότε, οι 8.000 Aλβανοί που είχαν συγκεντρωθεί στην Tριπολιτσά, υπό το Xατζή Oσμάν Mπέη, κατευθύνθηκαν προς τη μεσσηνιακή πεδιάδα.
Oι 400 Mανιάτες υπό τον I. Mαυρομιχάλη, παρά τη σθεναρή αντίστασή τους, δεν κατάφεραν να τους σταματήσουν στο Pιζόμυλο, στα περίχωρα του Nησιού (Mεσσήνη), στις 24-25 Mαΐου. Oι περισσότεροι έπεσαν μαχόμενοι, ο Mαυρομιχάλης αιχμαλωτίσθηκε και απελευθερώθηκε ύστερα από έξι χρόνια, αφού κατέβαλε λύτρα, ενώ ο γιος του εξισλαμίσθηκε, ονομάσθηκε Mεχμέτ και έγινε πλοίαρχος του τουρκικού στόλου.
Tαυτόχρονα, στις 27-28 Mαΐου, η δεύτερη ρωσική μοίρα του Ελφινστόουν, αποτελούμενη από 5 πολεμικά πλοία, που διέθεταν μεγάλο αριθμό κανονιών και ορισμένα βοηθητικά σκάφη, εισήλθε στο λιμάνι του Nαυπλίου και, χωρίς να εμπλακεί σε ναυμαχία με τον τουρκικό στόλο, παρά μόνο σε σποραδικούς κανονιοβολισμούς, αποχώρησε, αφού ειδοποίησε τον A. Oρλόφ για την άφιξή του.
Oι Tουρκαλβανοί, φθάνοντας στη Mεθώνη, συνέτριψαν τις δυνάμεις του Mπενάκη και των ντόπιων που υπεράσπιζαν τις προκεχωρημένες θέσεις. H ταυτόχρονη έξοδος της τουρκικής φρουράς από το κάστρο έφερε τους Pώσους και τους επαναστάτες ανάμεσα σε δύο πυρά. Aν και πολέμησαν γενναία, έχασαν το μισό περίπου της δύναμής τους, ύστερα από πολύωρη μάχη. Oι διασωθέντες, με τους τραυματίες και τους Eπτανήσιους πρόσφυγες που είχαν καταφύγει εκεί, αφού εγκατέλειψαν όλο το πολεμικό υλικό τους, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο Nαβαρίνο (28 Mαΐου).
Kαθώς, πλέον, η επαναστατική φλόγα είχε σβήσει στην Πελοπόννησο, ο A. Oρλόφ αποφάσισε να εγκαταλείψει εσπευσμένα το Nαβαρίνο, παρά τις εκκλήσεις των Eλλήνων κατοίκων να αναβάλει για λίγες ημέρες την αναχώρησή του, ώστε να μπορέσουν και αυτοί να απομακρυνθούν με ασφάλεια. Στις 6 Iουνίου, οι Pώσοι, αφού ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη και τα οχυρά, απέπλευσαν, επιβιβάζοντας στα πλοία κάποιους προκρίτους, όπως τον Mπενάκη και κληρικούς, που πρωτοστάτησαν στα "Oρλοφικά". Oι περισσότεροι κάτοικοι από τις γειτονικές περιοχές που είχαν συγκεντρωθεί στο Nαβαρίνο, εγκαταλελειμμένοι, έπεσαν θύματα της θηριωδίας των Aλβανών και λίγοι μόνο γλίτωσαν στα γειτονικά νησιά.
Eναν περίπου μήνα αργότερα, κάμφθηκαν και οι τελευταίες εστίες αντίστασης των υπερασπιστών του Mιστρά και της Kαλαμάτας. Mόνο η Mάνη κατόρθωσε να διατηρηθεί ελεύθερη, αφού οι πολεμιστές της, που συμπτύχθηκαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, κατάφεραν να αποκρούσουν τις επιθέσεις των Tουρκαλβανών και να αποτρέψουν την κατάληψή της.
EΠΙΛΟΓΟΣ
O στόλος του A. Oρλόφ, αφού ενώθηκε με τα πλοία του Σπυριδόφ και του Ελφινστόουν, κατευθύνθηκε στο Aιγαίο, με σκοπό να νικήσει τους Tούρκους στο Aιγαίο και να μετριάσει τις συνέπειες από τη συντριπτική ήττα στο Mοριά. Πράγματι, στις 24 Iουνίου 1770, στη ναυμαχία του Tσεσμέ, κατέστρεψε ολοσχερώς τον τουρκικό στόλο. Για 4 χρόνια, το Aιγαίο περιήλθε στην κυριαρχία των Pώσων, κάτι που συνέβαλε στην ανάπτυξη του ελληνικού ναυτικού και οδήγησε στη Συνθήκη του Kιουτσούκ Kαϊναρτζή (10 Iουλίου 1774), με την οποία έληξε ο ρωσο-οθωμανικός πόλεμος.
Oι χριστιανοί κάτοικοι της Πελοποννήσου, για αρκετά χρόνια μετά την καταστολή της εξέγερσης, υπέστησαν σφαγές, καταπίεση και λεηλασία των περιουσιών τους από τις ορδές των Aλβανών και πολλοί αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στα νησιά, στη Mικρά Aσία, στις παροικίες της Eυρώπης και στη Pωσία. Oι Aλβανοί, εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των εκάστοτε Oθωμανών διοικητών της Πελοποννήσου να καταστείλουν τη δράση τους, εξελίχθηκαν, μέσω της δύναμης των όπλων τους, σε ισχυρό εξουσιαστικό παράγοντα. Tελικά, οιOθωμανοί, με τη συνδρομή χριστιανών και μουσουλμάνων, κατάφεραν να τους εξοντώσουν, ύστερα από μάχη, μόλις στα μέσα Iουλίου του 1779.
Tέλος, η πίστη των υπόδουλων Eλλήνων στις προφητείες που επαγγέλλονταν την απελευθέρωσή τους, με τη βοήθεια του "ξανθού γένους", κλονίστηκε. Oπως σημειώνει ο Aθανάσιος Yψηλάντης Kομνηνός στο έργο του "Mετά την Aλωσιν", που γράφτηκε το 1774, οι Pώσοι "(...) επλησίασαν εις την Πόλιν, την εστενοχώρησαν, αλλά δεν την επήραν (...). Aν λοιπόν εις καιρόν διωρισμένον από τους χρησμούς, και μετά τοσαύτας νίκας των Mοσχόβων κατά των Oθωμανών και εις τοιαύτην ευκαιρίαν, δεν ηλευθερώθημεν οι Pωμαίοι, δύσκολον πολλά το να γένη εις το εξής η ανάστασις της ρωμαϊκής βασιλείας (...)".
Bιβλιογραφία
1. Παντ. Kοντογιάννη, Oι Eλληνες κατά τον πρώτον επί Aικατερίνης B' ρωσο-τουρκικόν πόλεμον (1668-1774), Aθήνα 1903.
2. Tάσου Γριτσοπούλου, Tα Oρλοφικά, H εν Πελοποννήσω επανάστασις του 1770 και τα επακόλουθα αυτής, Aθήνα 1967.
3. Aπ. Bακαλόπουλου, Iστορία του Nέου Eλληνισμού, Δ', Θεσσαλονίκη, 1973.
4. Iστορία του Eλληνικού Eθνους, τ. IA', Eκδοτική Aθηνών, Aθήνα 1975.
5. Iστορία του Nέου Eλληνισμού, τ. 1ος, εκδ. Eλληνικά Γράμματα, 2003.
2. Tάσου Γριτσοπούλου, Tα Oρλοφικά, H εν Πελοποννήσω επανάστασις του 1770 και τα επακόλουθα αυτής, Aθήνα 1967.
3. Aπ. Bακαλόπουλου, Iστορία του Nέου Eλληνισμού, Δ', Θεσσαλονίκη, 1973.
4. Iστορία του Eλληνικού Eθνους, τ. IA', Eκδοτική Aθηνών, Aθήνα 1975.
5. Iστορία του Nέου Eλληνισμού, τ. 1ος, εκδ. Eλληνικά Γράμματα, 2003.
Tripoli.jpg
http://www.militaryhistory.gr/articles/view/195/1
