Δεν δέχομαι πια το ψέμα του θεάτρου
gulioti
Η Στεφανία Γουλιώτη μόνη στη σκηνή σηκώνει το βάρος μιας ολόκληρης τραγωδίας
«Είχα στο μυαλό μου την ιδέα για ένα έργο αλλιώτικου υποκριτικού δρόμου, που θα αφήνει πολύ χώρο στη φαντασία» λέει η Στεφανία Γουλιώτη.
«Ξαναδιάβασα τις “Ευμενίδες” και είπα: αυτό είναι. Τα πρόσωπα που μιλούν είναι κομμάτια του εαυτού μας. Ο Απόλλων, η ισχυρή λογική στην οποία καταφεύγουμε προκειμένου να ξεπεράσουμε αγωνίες και ενοχές, επηρεάζει μέχρι ενός σημείου, αλλά ο φόβος παραμένει. Δεν καταφέρνει να ελευθερώσει τον Ορέστη, που εκπροσωπεί τον θνητό, ένοχο εαυτό μας, τον εγκλωβισμένο μέσα στη ροή των πραγμάτων άνθρωπο που αδυνατεί να ηρεμήσει, αφού οι Ερινύες εισβάλλουν αδυσώπητες.
Η Αθηνά είναι αυτή που μπορεί να δώσει λύση εκπροσωπώντας τη βαθιά βιωμένη γνώση, ικανή να μετακινήσει τα πράγματα. Μέχρι τότε, δεν υπήρχαν δίκες, οι Ερινύες μπορούσαν να σε κυνηγούν ώσπου να πεθάνεις. Στη νέα τάξη που δημιουργεί η Αθηνά, ο θνητός έχει τη δύναμη να τους κόψει τον δρόμο, το βουλευτήριο δικαστών αποκτά τη δύναμη να αποφασίσει αν θέλει να ζει μ’ αυτές ή όχι».
• Το έργο έδεσε με μια υποκριτική ανάγκη σας. Αναγνωρίσατε και προσωπικές αγκυλώσεις;
Με ενοχλούσε πάντα που ερχόμουν μπροστά στο κοινό λέγοντας ψέματα. Μάλιστα όσο πιο καλά το έκανα, τόσο περισσότερη αποδοχή εισέπραττα. Στ’ αλήθεια, ήταν εύκολο να γελάσω ή να κλάψω. Γυρνούσα σπίτι και βασανιζόμουν, αρνιόμουν να δεχτώ τα καλά λόγια που άκουγα. Ενιωθα πως ό,τι έκανα δεν είχε αξία.
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι μια τόσο ωραία τέχνη, όπως το θέατρο, αφορά απλώς στο πόσο καλός ψεύτης είσαι. Θέλω να υπάρχω εγώ. Ν’ ανοίξει τόσο πολύ η φαντασία του ηθοποιού ώστε να γίνει το μέσον επικοινωνίας. Μια «βαρκούλα» για να πλεύσει ο θεατής μέσα στο κεφάλι του. Είχα δει ένα όνειρο: Βρισκόμουν στο κέντρο ενός θεάτρου, καθισμένη, με μάτια κλειστά. Ο κόσμος πλήρωνε εισιτήριο για να παρακολουθήσει τι γινόταν μέσα στο… μυαλό μου. Ενα αμερικανικό ανθρωποκυνηγητό, το οποίο φανταζόμουν τόσο έντονα που ο άλλος μπορούσε να συμμετέχει. Αυτό το όνειρο με έσπρωξε να τολμήσω την παράσταση.
• Στέκεστε στη σκηνή χωρίς κανένα συναίσθημα λοιπόν;
Χωρίς το συναίσθημα του Ορέστη, της Αθηνάς, των Ερινύων. Είμαι με το δικό μου συναίσθημα, μ’ αυτό που δημιουργεί η δεδομένη στιγμή, δηλαδή το πώς αυτή η ιστορία με συγκινεί, με εκπλήσσει, με θυμώνει. Δεν προσφέρω εγώ σε εσάς μια εμπειρία, αλλά μοιράζομαι μαζί σας μια εμπειρία.
Το μόνο που κάνω είναι ν’ ανοίξω τη φωνή που μιλάει προσωπικά στον καθένα μας. Διαθέτω απλώς τα τεχνικά μέσα. Για μένα όλο αυτό είναι σαν προσευχή. Οπως ο μοναχός προσεύχεται και κάποιος που τον ακούει συνδέεται μαζί του. Αλλά ο μοναχός δεν αλλάζει κάτι, ούτε υποκρίνεται, ούτε περιγράφει την προσευχή του επειδή γνωρίζει ότι ένας ακροατής στέκει δίπλα του.
• Οι δικές σας ενοχές;
Δεν καταφέρνω να ευχαριστηθώ τις στιγμές μου πάνω στη σκηνή όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκομαι στο θέατρο -είναι οι ίδιες που με κάνουν να στερούμαι τη χαρά και στην προσωπική μου ζωή. Είναι οι ενοχές που φορτωνόμαστε για πράγματα ψεύτικα, φορεμένα επάνω μας μέσω μιας προγονικής αλυσίδας που μας κρατούν σκλαβωμένους, εμποδίζοντας την εξέλιξη και την αρμονία στη ζωή μας. Ανασφάλειες και ενοχές διαστρεβλώνουν τις επιθυμίες μου.
Για παράδειγμα, αντί να απολαύσω τον πραγματικό λόγο που κάνω θέατρο σκέφτομαι πώς είμαι, πώς φαίνομαι, τι θα πεις εσύ. Ψάχνω παντού την αποδοχή και φοβάμαι πραγματικά μέχρι πού μπορώ να φτάσω προκειμένου να την πάρω! Είμαι ικανή να κινήσω γη και ουρανό… Δεν ζω την αλήθεια, αλλά ένα ψέμα.
• Ακόμα και στην προσωπική σας ζωή;
Δεν μπορώ να ευχαριστηθώ κενό χρόνο, αγχώνομαι και βαραίνω τον άνθρωπο που είναι μαζί μου. Οπωσδήποτε πρέπει κάτι να κάνω ακόμα και μετά 7 ώρες σκληρής πρόβας. Να διαβάσω, να δω ταινία, να κάνω δουλειές. Αν χαλαρώσω λίγο, νιώθω ενοχές που ξεκουράζομαι λες και δεν το δικαιούμαι. Πριν από ενάμιση χρόνο ήρθε μια χοντρή σφαλιάρα στη ζωή μου, με ταρακούνησε. Κατάλαβα ότι κάτι δομικό μέσα μου δεν πάει καλά, ότι χρειαζόμουν βοήθεια. Μέχρι τότε ζούσα σ’ ένα παράλληλο σύμπαν. Εκανα πράγματα που δεν τα υπαγόρευε ο κανονικός εαυτός μου, αλλά μια ανάγκη που έφερα από την κοιλιά της μάνας μου. Κι όταν έχασα ό,τι είχα αναρωτήθηκα: Πού είμαι εγώ;
• Πώς το αντιμετωπίσατε;
Με ψυχοθεραπεία, αργή, επώδυνη διαδικασία. Δεν θεραπεύεσαι οριστικά, όμως αναγνωρίζεις, συμφιλιώνεσαι, βρίσκεις τα εργαλεία διαχείρισης. Το μεγάλο πλεονέκτημα της θεραπείας είναι ότι παρακολουθείς τα πράγματα. Μόνο βγαίνοντας «έξω» από το θέμα μπορείς να παίξεις μπάλα. Πριν ήσουν τυφλωμένος, σε έπαιρνε και σε σήκωνε. Οι Ερινύες θα είναι εκεί, πάντα εκεί, διαθέσιμες για να σε διαλύσουν. Να σε κάνουν να μειώνεις, να υποτιμάς τον εαυτό σου, να φοβάσαι. Είναι το βάρος μιας προγονικής κατάρας, ξεκινά από τον αποχωρισμό του εμβρύου από τη μήτρα, τραύμα που πρέπει να το επιβεβαιώνεις συνεχώς στην ενήλικη ζωή σου.
• Οι Ερινύες της «Ορέστειας» μεταμορφώνονται όμως σε Ευμενίδες;
Δεν γίνονται πραγματικά Ευμενίδες. Βρίσκουν «τον δρόμο της αγαθής γλώσσας», που σημαίνει τον τρόπο να υπάρχουν ζώντας πιο βαθιά μέσα στη γη, δηλαδή μέσα μας. «Κρατήστε πάνδημη σιγή ως Ερινύες κι όταν βάλετε το προσωπείο της καλής, σεμνής, ορθοφρονούσας, ευσπλαχνικής θεάς, μπορείτε να αλαλάζετε με ωδές. Αλλά θα είστε εκεί κάτω και θα κρατάτε τον όλεθρο». Οι Ερινύες δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ.
• Αυτός ο επικίνδυνος Ιούλιος που ζήσαμε σας κλόνισε;
Επί πέντε μήνες έβλεπα τηλεόραση με μανία για να ενημερώνομαι λες και ήταν σίριαλ. Ξυπνούσα με ταχυπαλμίες και πανικούς. Τους έκλεισα λοιπόν όλους, ειδικά την εβδομάδα του δημοψηφίσματος που «τα είδαμε όλα», και βγήκα στο Σύνταγμα με πλακάτ «Σκάι σκάσε» … Και έκατσα στην ουρά των ΑΤΜ παρηγορώντας τον εαυτό μου ότι απλώς έτυχε να έχει κόσμο.
• «Οχι» ή«Ναι»;
Εντελώς «Οχι»… Σκέφτηκα ότι με το «όχι» ίσως υπήρχε ελπίδα. Ας είναι και τα χειρότερα. Οι παππούδες μας έζησαν την Κατοχή, οι γονείς μας τη δικτατορία. Ας ζήσουμε κι εμείς μια χρεοκοπία. Ας δούμε τον πάτο. Είναι κι αυτή η σχέση μας με το ευρώ. Πώς να χωρίσουμε; Πιστεύω ότι ισχύει ό,τι και για τις σχέσεις. Αν δεν μπορείς να ζήσεις και μόνος σου, η συμβίωση δεν πετυχαίνει. Θα γίνει σχέση εξάρτησης και μετά αδιέξοδο. Ας μείνουμε μόνοι, ας κάνουμε την ψυχοθεραπεία μας και μετά επιχειρούμε… δεσμό.
INFO:
Πειραιώς 260, Κτίριο Ε, «Ευμενίδες» Αισχύλου. Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης. Σκηνοθεσία: Στεφανία Γουλιώτη. Σχεδιασμός ήχου: Δημήτρης Καμαρωτός. 21.00.
