Συντρόφεψε, μαζί με τον αδελφό του Χάρη, τα αντισυμβατικά και παράφορα ταξίδια της νιότης μας. Βρεθήκαμε σε «σταυροδρόμια μαγεμένα», εκλιπαρήσαμε να «μη χαραμιστούμε για ένα βράδι», χάσαμε και χαθήκαμε τραγουδώντας «γέλα πουλί μου γέλα είν’ η ζωή μιά τρέλα»…
Τριάντα τόσα χρόνια μετά, ο Πάνος Κατσιμίχας, ακόμα νέος «γιατί ονειρεύεται», αλλά σοφότερος «γιατί ξέρει ότι έχει κάνει αμέτρητες μαλακίες», εξηγεί το λόγο για τον οποίο η σημερινή εποχή του θυμίζει τη Χούντα, τονίζει ότι πρέπει να επιβιώσουμε χωρίς να χάσουμε την ανθρωπιά μας, ομολογεί ότι γράφει τραγούδια «για να νικήσει το τίποτα», και μου λέει πόσο αγάπησε το «Φόβοι περίστροφα» -το τραγούδι που έγραψε ο Δημήτρης Παπαδημητρίου πάνω στους στίχους μου από το «Αποτύπωμα».
Πώς να ανάψεις τα φώτα της ψυχής σου αν…
- Tρία Σαββατόβραδα στο Passport μαζί με τα «Κίτρινα ποδήλατα». Πώς νιώθεις την επικοινωνία με τον κόσμο, στη σημερινή εποχή της οικονομικής καχεξίας; Έχει αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν της «ευδαιμονίας»;
Ναι, σαφώς και έχει αλλάξει.
Βασική αλλαγή είναι ότι η επικοινωνία, δεν είναι πια δεδομένη.
Δεν είναι κάτι που αγοράζεται με ένα εισιτήριο. Η επικοινωνία δε λειτουργεί πια με τον σχεδόν μηχανιστικό τρόπο που λειτουργούσε παλιότερα, στην εποχή της »ευδαιμονίας».
»Εγώ σε πληρώνω και εσύ είσαι υποχρεωμένος να με διασκεδάσεις».
Βασική αλλαγή είναι ότι η επικοινωνία, δεν είναι πια δεδομένη.
Δεν είναι κάτι που αγοράζεται με ένα εισιτήριο. Η επικοινωνία δε λειτουργεί πια με τον σχεδόν μηχανιστικό τρόπο που λειτουργούσε παλιότερα, στην εποχή της »ευδαιμονίας».
»Εγώ σε πληρώνω και εσύ είσαι υποχρεωμένος να με διασκεδάσεις».
Η κατάσταση σήμερα, μου θυμίζει πολύ έντονα τα χρόνια της χούντας.
Τότε που σε μικρούς, σχεδόν παράνομους χώρους, ο κόσμος έδινε κουράγιο στους καλλιτέχνες, αυτοί με τη σειρά τους το ανταπέδιδαν στο πολλαπλάσιο και, έτσι, το παλέψαμε όλοι μαζί, ένας ολόκληρος λαός.
Τότε που σε μικρούς, σχεδόν παράνομους χώρους, ο κόσμος έδινε κουράγιο στους καλλιτέχνες, αυτοί με τη σειρά τους το ανταπέδιδαν στο πολλαπλάσιο και, έτσι, το παλέψαμε όλοι μαζί, ένας ολόκληρος λαός.
Γιατί, μη φανταστείτε ότι είναι πια έτσι εύκολο κι απλό, να βγεις σ’ένα μικρόφωνο και να επικοινωνήσεις με 500 ανθρώπους, που έρχονται Σάββατο βράδυ και είναι κουρασμένοι, λυπημένοι και απογοητευμένοι.
Αν δε σου δώσουν με τον τρόπο τους κουράγιο, δε γίνεται ν’ανάψεις τα φώτα της ψυχής σου, δε μπορείς να τους ταξιδέψεις, δε γίνεται να υπάρξει η γιορτή και η χαρά της επικοινωνίας.
Αυτή είναι, κατά τη γνώμη μου, η βασική αλλαγή σε σχέση με το παρελθόν της »ευδαιμονίας».
Η επικοινωνία δεν είναι πια δεδομένη. Χρειάζεται προσπάθεια και ειλικρινής συμμετοχή από πλευράς όλων. Το είδα και το βίωσα αυτό, ήδη (τα δύο περασμένα σαββατόβραδα στο Passport).
Και σου ορκίζομαι, ότι έτσι, ΝΑΙ, αξίζει τον κόπο. Χαλάλι το χτυποκάρδι μου, ο ιδρώτας και η προσπάθεια. Χίλιες φορές χαλάλι.
Η επικοινωνία δεν είναι πια δεδομένη. Χρειάζεται προσπάθεια και ειλικρινής συμμετοχή από πλευράς όλων. Το είδα και το βίωσα αυτό, ήδη (τα δύο περασμένα σαββατόβραδα στο Passport).
Και σου ορκίζομαι, ότι έτσι, ΝΑΙ, αξίζει τον κόπο. Χαλάλι το χτυποκάρδι μου, ο ιδρώτας και η προσπάθεια. Χίλιες φορές χαλάλι.
Να επιβιώσουμε χωρίς να χάσουμε την ανθρωπιά μας
- Πολλοί υποστηρίζουν ότι σε τέτοιους καιρούς αυξάνεται η αλληλεγγύη των ανθρώπων. Αισθάνεσαι ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο ή μήπως έχει κλειστεί κάθε ένας στο καβούκι του και κοιτάζει μόνο τον εαυτό του;
Πιστεύω ότι συμβαίνουν και τα δύο. Δεν παρεξηγώ κανέναν. Μέσα σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και ανάγκης, φυσικό είναι να λειτουργήσει κατ’αρχάς, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Δεν είναι ατομισμός και φιλοτομαρισμός. Είναι απλά η προσπάθεια επιβίωσης, όχι μόνο φυσικής, αλλά και ψυχικής.
Γιατί δε φτάνει απλά να επιβιώσουμε.
Πρέπει να επιβιώσουμε, χωρίς να χάσουμε την ανθρωπιά μας. Και αυτός είναι, ίσως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος.
Γιατί δε φτάνει απλά να επιβιώσουμε.
Πρέπει να επιβιώσουμε, χωρίς να χάσουμε την ανθρωπιά μας. Και αυτός είναι, ίσως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος.
Παράλληλα, όμως, βλέπω και μια συγκινητική προσπάθεια για αλληλοβοήθεια. Τις προάλλες πχ., πέρασα έξω από το κοινωνικό παντοπωλείο του δήμου, όπου κατοικώ, και είδα, ένοιωσα, ότι ο κόσμος κάνει ό,τι μπορεί για να στηρίξει το διπλανό του.
Έχει αναπτυχθεί μια κοινωνική δράση σε τοπικό επίπεδο, σε δήμους, σε γειτονιές, που δεν καθοδηγείται, αλλά στηρίζεται στην αυθόρμητη διάθεση προσφοράς στο συνάνθρωπο.
Είναι ένα κίνημα που υπάρχει ευτυχώς, χωρίς τυμπανοκρουσίες, φανφάρες και κομματικά καπελώματα. Το χρειαζόμαστε αυτό, γιατί φοβάμαι ότι έχουμε ακόμα, πολύ μεγάλη ανηφόρα μπροστά μας.
Βλέπω πολύ τηλεόραση, αλλάζαπάρω ανελέητα
- Βλέπεις καθόλου τηλεόραση; Ειδήσεις, ενημερωτικές ή ψυχαγωγικές εκπομπές;
Ναι. Βλέπω μάλλον πολύ τηλεόραση, αλλά δεν της επιτρέπω να μου σπάσει τα νεύρα. Με το τηλεκοντρόλ στο χέρι. Ό,τι δε μου κάνει, το ζαπάρω ανελέητα. Βλέπω φυσικά ειδήσεις, αλλά ποτέ στο ίδιο κανάλι. Οπου βρω »πανελάκι» που μου γουστάρει, εκεί αράζω. Βλέπω όλα τα κανάλια (α,β,γ και δ κατηγορίας) γιατί παντού υπάρχει κάτι, για να πάρεις. Βλέπω αθλητικά, ντοκυμανταίρ, ταινίες, βλέπω σχεδόν τα πάντα. Είμαι παμφάγο. Αλλά, είπαμε…safe sex… Πάντα με το τηλεκοντρόλ στο χέρι..
Πηγή έμπνευσης υπάρχει σήμερα; Τι είναι αυτό που μπορεί να κινητοποιήσει έναν καλλιτέχνη;
Πιστεύω ότι οι πραγματικά γεννημένοι «καλλιτέχνες» δε χρειάζονται πηγή έμπνευσης για να δημιουργήσουν. Η πηγή υπάρχει μέσα τους, από τη στιγμή που γεννιούνται. Και ρέει αβίαστα εκεί, περιμένοντας την ευλογημένη στιγμή, που θα εκβάλει στο μεγάλο ποτάμι. Εκείνο που οδηγεί στη θάλασσα των αισθημάτων και τις καρδιές των ανθρώπων.
Πιστεύω ότι οι πραγματικά γεννημένοι «καλλιτέχνες» δε χρειάζονται πηγή έμπνευσης για να δημιουργήσουν. Η πηγή υπάρχει μέσα τους, από τη στιγμή που γεννιούνται. Και ρέει αβίαστα εκεί, περιμένοντας την ευλογημένη στιγμή, που θα εκβάλει στο μεγάλο ποτάμι. Εκείνο που οδηγεί στη θάλασσα των αισθημάτων και τις καρδιές των ανθρώπων.
Με εμπνέει το ξεκίνημα, με χαλάει η απραξία
- Εσένα προσωπικά τι σε εμπνέει και τι σε χαλάει;
Με εμπνέουν οι αποφάσεις, τα ξεκινήματα …για κάτι καινούριο ή δεν ξέρω τι άλλο. Με εμπνέειαυτό καθ΄εαυτό το ξεκίνημα για ταξίδι (κυριολεκτικά) ή εσωτερικά, μέσα στον εαυτό μου. Με χαλάει και με ισοπεδώνει η απραξία, η αναποφασιστικότητα, η αποδοχή της ήττας, το τέλμα, το τίποτα.Γι’αυτό γράφω τραγούδια. Για να νικάω το τίποτα..
- Θα συναντήσουμε ξανά στη ζωή μας, λες, εκείνα τα «μαγεμένα σταυροδρόμια», που τραγουδούσες με τον Χάρη;
Δεν ξέρεις ποτέ…Γι’αυτό, άλλωστε, τα λέμε »μαγεμένα». Γιατί αυτά τα σταυροδρόμια, ενώ είναι συνεχώς μπροστά στα μάτια μας, τα βλέπουμε μόνο όταν θέλουν εκείνα να εμφανιστούν. Σαν τις παράξενες νεράϊδες των παραμυθιών.
Η νιότη τελειώνει όταν πάψεις να ονειρεύεσαι
- Τι είναι για σένα το τέλος της νιότης;
Η ερώτησή σου αυτή, με βρίσκει (τυχαία άραγε;) σε μία στιγμή που εδώ και μια βδομάδα, διαβάζω ξανά ένα αγαπημένο βιβλίο της νεότητάς μου,το »Σιντάρτα» του Έρμαν Έσσε. Ξέρω ότι, το ποτάμι δε γυρίζει πίσω, αλλά ξέρω επίσης πολύ καλά, ότι η νιότη τελειώνει, μόνο όταν πάψεις να ονειρεύεσαι.
Ευτυχώς, από όνειρα καλά πάω. Το μόνο που νοσταλγώ από τη νιότηνιότη, είναι οι φυσικές και ψυχικές αντοχές, που μου επέτρεπαν πχ να μείνω ξάγρυπνος δύο εικοσιτετράωρα, προκειμένου να τελειώσω ας πούμε ένα στίχο, ένα τραγούδι, ή μία …σκέψη.
Οι μαλακίες που έχω κάνει είναι αμέτρητες
- Υπάρχει κάτι για το οποίο έχεις μετανιώσει 100%;
Άστα. Οι μαλακίες που έχω κάνει στη ζωούλα μου… ούτε μετριούνται, ούτε περιγράφονται. Οχι να το παινευτώ, αλλά…έχω μεγάλο ταλέντο σ’αυτό..
Αγάπησα το «Φόβοι περίστροφα»
- Τα σχέδιά σου από δω και πέρα; Σε ακούσαμε να τραγουδάς το «Φόβοι περίστροφα», στο cd«Λωτοφάγοι» του Δημήτρη Παπαδημητρίου και δικούς μου στίχους, και επαναβεβαιώσαμε το πόσο μας έχεις λείψει.
Δεν υπάρχει τίποτα μεγαλόπνοο. Θέλω κατ’αρχάς να κάνω τις συναυλίες που έχω προγραμματίσει μαζί με τα «ΚΙΤΡΙΝΑ ΠΟΔΗΛΑΤΑ», στα πλαίσια της »Nice `n easy tour». Κάποιες εδώ στην Αθήνα, κάποιες στην επαρχία, δυο τρεις στην Κύπρο και βλέπουμε…Ύστερα, μετά τα Χριστούγεννα, θα μπω στο στούντιο για να συνεχίσω την επεξεργασία κάποιων καινούριων τραγουδιών που ξεκίνησα να γράφω το Σεπτέμβριο.
Αυτά προς το παρόν.Δε θέλω να τα προγραμματίζω και όλα. Ορισμένα πράγματα, μου αρέσει να έρχονται και να με βρίσκουν από μόνα τους, χωρίς να τα ψάξω, χωρίς να τα ζητήσω εγώ.
Αυτά προς το παρόν.Δε θέλω να τα προγραμματίζω και όλα. Ορισμένα πράγματα, μου αρέσει να έρχονται και να με βρίσκουν από μόνα τους, χωρίς να τα ψάξω, χωρίς να τα ζητήσω εγώ.
Να, για παράδειγμα, το «Φόβοι περίστροφα». Το καλοκαίρι που πέρασε (μέσα στον ντάλα Αύγουστο), με πήρε τηλ. ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και μου είπε, «σου στέλνω να ακούσεις κάτι. Οι στίχοι είναι του Χρήστου Παναγιωτόπουλου».
Ήρθε και με βρήκε ένα τραγούδι, από το πουθενά. Το άκουσα, και έτσι όπως ήταν νεογέννητο, όμορφο και αθώο, το αγάπησα και του έδωσα ό,τι καλύτερο είχα στην ψυχή μου, για να «τραγουδήσει» όπως του έπρεπε. Νομίζω ότι ο κόπος μας δεν πήγε χαμένος. Εύχομαι αυτός ο δίσκος, να είναι καλοτάξιδος. Το αξίζει.
